شاعیر , یازار و آراشدیرماجی : صدیار وظیفه ائل اوغلو
سن بیرین دئینده بو ائل، مین بیرین دئسین
( اوستاد کریم مشروطه چی «سؤنمز»)
1383-نجی گونش ایلی تیر آیی نین ایلکین گونلری ایدی. آخشام اوستو ائو تئلفونو زنگ چالدی.دسته یی گؤتوروب،آلوو دئدیکده، دسته یین او بیری طرفینده، همیشه کی کیمی، گور سس ایله سالاملاشان گنج یورد داشیم ،چاغداش آذربایجان ادبیاتی چالیشقانلاریندان اولان، ائله جه ده باکی دؤولت یونیورسیته سینین پسیخولوژی کورسوندا دوکتورا اؤیرنجیسی حسین شرقی دره جک (سوی تورک) ایدی. او، دؤرد- بئش ایل اوندان قاباق ادبیات عالمینه نهنگ کؤچورمه لری ایله گلن کیمی، اوخوجولارینین و داها دوغروسونو دئسه ک او گونکو آذربایجان ادبی محیطی نین ماراقلارینی قازانانلاردان اولموشدو. بونا گؤره کی، سوی تورک ، پروفسور علیار صفرلی ایله پروفسور یوسیف خلیل لی نین سامباللی « آذربایجان ادبیات تاریخی»نی و پروفسور نظامی خودویف ین مشهور« آذربایجان ادبی دیلی تاریخی» آدلی کیتابلارینی کریل الیفباسیندان عرب الیفباسینا کؤچوروب ،گئنیش تیراژلا نشر ائتدیرمیشدی. بو گنج ادبیات چالیشقانی او گونکو ادبی محفیللرده بیرگنج ادبیات خادیمی کیمی دیرله نیردی. حقیقتا او، آغیر ایشلرین عهده سیندن باجاریقلا گلمیش و اوخوجولارینین سئوگیسیسنی قازانمیشدی.سوی تورک له بیرایل اوندان قاباقدان دا مشهور خدیویه الیازماسی اوزریندن چاپ ائتدیگیم «تورکجه دیوان نظامی گنجوی» حاقیندا گؤروشلریمیز ده اولاردی. او، سؤزو گئدن دیوانی،چاغداش الیفبادا ترتیبله ییب شرحلرینی یازدیغیمدان سونرا پروفسور «نظامی خودویف» و پروفسور «آزاده روستم اوا»یا چاتدیریب ، هر ایکی عالیمین ایلک باخیشلارینی دا چاپ اوچون منه گتیرمیشدی. من ایسه بو چالیشقان قلمداشیمین زحمتلرینی دیرلندیرمک و قایغیلارینا احتیرام اوچون اؤز موناسیبتیمی ایلک دؤنه چاپ ائتدیگیم دیوانین 2-جی واراغیندا" شوکرانلار" بؤلومونده درج ائتمیشدیم .اودور کی ادبی ایشلر اوزره علاقه لریمیز ده، تانیشلیقدان بو یانا اؤز دویغوساللیغی ایله دواملانماسیندا ایدی. همیشه ادیبانه داورانیشی و دویغوسال دانیشیقلاری و آذربایجان ادبییاتی اوچون قایغیکئشلیگی ایله تانینان «سوی تورک»ون سسینده، او آخشام، آسانلیقلا دویولاسی بیر سئوینج حیسینی باشا دوشدوم. دسته یین او طرفیندن :
(سالاملاشدیقدان سونرا) شاعیر، سنه بیر خوش خبر ده واریمدی ، ارشاد ناظیرلیگیندن منه تورکجه -فارسجا نشر اولا بیلن بیر آیلیق کولتورل، ادبی نشرییه ایجازه سی وئریلیب - دئدی. حقیقتاً چوخ سئویندیم و اورکدن تبریک ائدیرم دئدیم. او تبریکلریمی ائشیتدیکدن سونرا؛ آلتی ایل قاباق ارشاد ناظیرلیگینین نشرییات دایره سینه گئدیب نشرینی ایسته میشدیم ، ایندی جوابی گلیب -دئدی.
من نشریه نین آدی نه اولاجاغینی سوروشدوقدا، « خدآفرین»، اؤز دوغما بؤلگه میزین آدی – دئدی. خداآفرین سؤزونو ائشیتدیکده بیرداهادا سئویندینم. دویغولاناراق خدآفرین کؤرپولری ذهنیمدن گلیب کئچدی، نه یاخشی، بیزیم ماحالیندا آدینا بیر نشریه اولدو،اؤزو ده آنادیلیمیزده یاییملانا بیلن بیر نشرییه! بو تاریخی آد لاپ یاخشی اولدو دئدیم. او، سئوینجیمی دویوب تبریکلریمه و دویغولاریما گؤره تشککور ائدیب؛ بیلیرسن، کی، شاعیر! من هله لیکده باکی دا درس له مشغولام، تا من گلینجه، زحمتین چوخو سیزین اوزه رینیزه دوشه جک دئدی .باشا دوشدوم کی سونونجو جومله سینده منه اولان ارکینی و بو آغیر ایشه اوچون اوماجاغینیدا بیر نؤو دیله گتیردی.البتده کی او حاقلی ایدی و گره کیردی کی من و باشقا آذربایجانلی قلمداشلاریمیز نشر دونیاسینا تزه جه آیاق باسماق ایسته ین آنا دیللی بیر نشریه نین یاردیمچیسی اولاق.سوی تورک سؤزونون داوامیندا: بیرآی دا واختیمیز وارکی، نشره باشلایاق. ایلک سایسی دا بیر آی یا دک نشر اولمالی دی. زحمت اولماسا صاباح تهراندا ارشاد اداره سینه بیر لیکده گئدک -دئدی.
صاباح سحر ساحات 10-9 آرالاریندا ایدی کی، تهراندا مطهری خیاوانیندا ارشاد اداره سینی آختاریردیق . آدرسی تاپیب گئتدیک و اؤیرندیک کی، مجلله چاپ اولا بیله ر. دئمه کی، 5 آی قاباق کاغاذ یوللانیبمیش، لاکین سوروملو مودیر قئیدیاتدا کی آدرس ده اولمادیغیندان دولایی، نشر ایجازه سینه داییر یوللانیلان کاغازی 5 آی سونرا الینه چاتیبدیر.
ارشاد اداره سینده آیدین اولدو کی، مجلله نین چاپ یئری ایلکین قئیدیاتا گؤره تهران شهری دئییل ، اردبیل شهری دیر. دئدیلر کی، چاپ یئرینی عوض ائتسه نیز، گره ک ناظیرلیگه مکتوب یازاسینیز کی، تهراندا چاپ اولوناجاق. مکتوب یازیلدی و مجلله نین تهران شهرینده دا نشراولماغینا دایر بیر آی سونرا ایجازه وئریلدی.
ائله همن گون ایدی کی مجلله نین نشری اوچون همکارلیغا سؤز وئردیم و هم یئرلیم حسین شرقی دره جک (سوی تورک) ون منیمله ایمضالادیغی مقاویله اساسیندا ایلک چاپینا حاضیرلاشان خداآفرین مجله سی نین باش یازاری و ایجراچی مودیری تعیین اولاراق، صاباحیسیندان ایشه باشلادیم. حقیقتاً آغیر ایش ایدی . اوندان قاباق نشر تجروبم یالنیز اوستاد بهزاد بهزادی نین باشچیلیغی ایله نشر اولونان " ائل دیلی و ادبیاتی" مجموعه لرینده ایدی.دئمک 1381-نجی گونش ایلیندن هر اوچ آی دا بیر جیلید آذربایجان فولکولورونون مؤوضولاریندا یازیلان مقاله و یازیلاری ائحتیوا ائدن بیر کیتابچا ایدی کی نشر قانونوندا کیتاب ایدی و شیفاهی ادبیاتیمیزدا سیستملی و آردیجیل بوراخیلدیغینا بیز نشریه دئییردیک . دوکتور حسین محمّد زاده صدیق، محمد رضا کریمی، اسماعیل هادی،جواد دربندی، عیلرضا صرّافی و منیم همکارلیغیملا آلتی ساییسی سئریال نشر اولونان « ائل دیلی و ادبیاتی» فولکولوریک مجموعه لر ایدی کی تهراندا نشر نخستین نشرییاتی کیتاب قایدالاریندا ایجازه آلیب نشر ائدیردی . اوستاد بهزادینین گؤستریشلریله ایجرایی ایشلرینی گؤرمک منیم عهده مه ایدی . بیر آی مدتدینده خداآفرین مجلله سینین ایش یئرینی کرایه له دیم. تهراندا اینقیلاب مئیدانی نین 150 آددیملیغیندا یئرلشن بیر کوچه ده یئرلشن آسانسورو اولمایان بیر بینانین اوچونجو مرتبه سینده جمعاً16 مئترلیک بیر اوتاق ایدی خداآفرین نشرییه سینین ایلک ایش یئری.
بیز، اورتاق فیکیرلریمیز اساسیندا خداآفرین ین گئنیش یاییملانماسی اوچون ایلک باشلانیشدان خالقا آرخالاندیق. خالقیمیزین دا دایاغیمیز اولاجاغینا امین لیکله چالیشدیق. سؤزون حقیقی معناسیندا میللی معیارلاریمیزی گؤز ببگیمیز کیمی قوروماق آماجیله برابر، مستقیل بیر اورگان اولاراق ایشه باشلادیق. همده، قانون چرچیوه سیندن چیخماماق اوچون مستقیل لیگیمیزی تام دیققتله قورومالی ایدیک. بونا گؤره کی، مستقل اولماق و، هئچ بیر گروپ و سیاسی تشکیلاتین ماراغلارینی تبلیغ ائتمه مک و اونلارین خیدمتینده اولماماق مجلله نین نشر شرایطلریندن ایدی. بیز مستقیل اولدوغوموز اوچون آنجاق خالقمیزدان مادی و معنوی یاردیم آلابیلردیک.ائله جه ده اولدو. عمومیتله هم یئرلیلریمیز اولاراق تانیدیغیمیز صنایع و پئشه صاحیبلریندن رئکلاملار آلا بیلدیک. و آذربایجانیمیزین هر یانیندان شاعیر و یازارلاریمیزدان، علم آداملاریمیزدان ،هونر وصنعت آداملاریمیزدان ایسه نشر اوچون دولغون مقاله لر و آراشدیرمالار و احساسلارلا دولو اوره ک سؤزلری گؤندریلدی. بیز خداآفرین مجلله سینین نشرینه دایر ایشه باشدلادیغیمیزدان صونرا، همیشه هم یئرلیلریمیزین نشریه ده چاپ ائدتیگیمیز رئکلاملارینین گلیری ایله نشریمیزه دوام ائده بیلدیک. خداآفرینین نشرینده مسئولیتده اولدوغوم ایللرده حقیقتاً خالقین صداقتلرله ائتدیگی معنوی و ماددی یاردیملارینین شاهیدی اولدوق. اوزاق گؤرن خالقیمیز یقین کی بیزی ده اؤز قوللوغوندا گؤردوگوندن دولایی یاردیملارینی بیزه اسیرگه میردی.البتده کی خالقین گؤزو تره زی دی.گؤرور، اؤلچور و بیچیر. بیر توپلومسال نشریه اولاراق باجاردیغیمیز قدر خالقین ماراغینی قازاندیق .یادیمدا دیر کی، او گونلر خداآفرین له هم زامان بیر چوخ نشریه لره ده چاپ ایجازه سی وئریلمیشدی. لاکین چوخ آز و محدود تیراژلارلا نشر ائدیلیردیلر. بونا گؤره کی، گلیری اولمایان هر بیر مستقیل نشریه حیاتینا دوام ائده بیلمز. بیز ایسه هر آیدا 4 یا 6 صحیفه رنگلی رئکلاملار چاپ ائدیب نشریمیزه دوام ائدیردیک. خداآفرین ین آرشیولرینه باخساق یقین کی او میللی شعوردان تؤره نن سایغیلاری باشا دوشه بیله جه اییک. بیز رئکلاملارین وسیله سی ایله هم خالق آراسیندا یاییردیق، همده گلیر الده ائتمکله نشر حیاتیمیزا داوام ائدیردیک . بونودا قئید ائدیم کی،
بیزآنجاق مجلله نین خرج لرینی تامین ائدیردیک و اونون قازانجیندان شخصی حیاتیمیز اوچون فایدالانا بیلمیردیک.
قناعتلره قاتلاشیب ادبی – ایجتماعی قوللوغوموزا دا داوام ائدیردیک. هر ایل یوزلرله یازار و شاعیریمیزین و تدقیقاتچیلاریمیزین قلم اثرلرینی آنا دیلیمیزده نشر ائده بیلدیک.
او زامان بو آغیر بیر ایش ایدی و بیز یازارلاریمیزین،شاعیرلریمیزین و خالقیمیزین دستک وئرمه سیله خالقین قوللوغوندا اولدوق .
او اونودولماز ایللرده آجی لی- شیرینلی خاطیره لری طبیعی کی آز حجملی مقاله لرله اوخوجویا چاتدیرماق اولماز.
الیمیزده کی یازینین ایلکینده اوخودوغوموز تک بئیت شعری اوستاد کریم مشروطه چی (سؤنمز) خداآفرین مجلله سینین ایکینجی سایی نین« آغ ساققال سؤزو» باشلیقلی پاراگرافی اوچون یازیب، ژورنالین تحریریه سینه گؤندرمیشدی. ایستردیم او ایللری و او گونلری یاشاتماق اوچون، اوستاد سؤنمزین 17 ایل اؤنجه مجلله میزه یازدیغی دویغوسال اؤیود و « آغ ساققال سؤزو» نو بیر اؤرنک اوچون داها دا سیزینله بیرلیکده اوخویاق، یقین کی، او ایللرین اونودولماز آنلارینی ائله او ایللرین نوتا آلینمیش یادداشلاریندان آلا بیلریک. اوستاد سؤنمز یازمیشدی:
" من سیزه نه دئیه بیله رم؟ درگی نین بیرینجی نومره سی الیمده دیر. جیلدی نین ده اوزرینده،آذربایجانین بوینوندا چوخلو حاققی اولان قودرتلی عکاس هونرمندیمیز حؤرمتلی خانعلی صیامی نین چکدیی خداآفرین کؤرپوسونون شکلینه باخا باحا قالیب درین خیالا دالمیشام. من، ایلک نوبه ده بو سینیق- سالخاق قوشا کؤرپو نو ، هیجران طالعلی وطنیمیزین بیر طرفیندن او بیر طرفینه اوزانمیش و هاچاندانسا ائله اوزانیلی قالمیش بیر جوت مئهریبان قان قارداشی قولونا بنزه دیرم.
درگی نین آد یدا «خداآفرین» دیر. اؤزیله درین حسرت یوکو چکن بو آد، منده بیر عالم نیسگیل دویغوسو اویاندیریر؛ عین زاماندا، ایکی کلمه دن اولاشان بو گؤزل آدین فلسفی دویومو بیر یاندا قالسین، در گینین ایسه بیر اولو مبدأیین رضایتینی،آلقیشینی، داها دقیق دئسک«آفرین»ینی جلب ائتمک نیئتینده اولدوغونودا آندیریر.
دئمک حؤرمتلی درگی نیز ،تانرینین رضایتینی،یئر اوزونده اونون نماینده سی اولان انسانلارین – خالقین رضایتینده گؤرور. اوغور اولسون! منیم کیمی چوخ دانیشانلاراؤز سؤزلرینی، هارداسا بیر شکیل ایلن ائشیتسه نیز، ایسته دیگینیزه قووشارسینیز.شاعیر دئسم:
سئو سن سنه بو یولدا خدا،آفرین دئسین،
سن بیرین دئینده بو ائل، مین بیرین دئسین
باشاری آرزولاریله (سؤنمز)"
نشره باشلایاراق ایلک سای دان حیاتدا اولان تانینمیش یازار و شاعیرلریمیزدن آغساققال سؤزو چاپ ائدیردیک . بو بیزیم اونلاردان ائشیتدیگیمیز اؤیود و اؤیرندیگیمیز تجروبه لرایدی. بیر ایله یاخین داوام ائدن آغساققال سؤزو ستونوندا اوستاد بهزاد بهزادی، دوکتور جواد هئیت، دوکتورحسین محمدزاده صدیق،اسماعیل هادی،عزیز محسنی،کریم مشروطه چی ،دوکتور محمدرضا کریمی،شاعیر توتقون،رحیم کاویان شبستری حسین محمدخانی (گونئیلی)جمشید شیبانی،حمید ملازاده دوکتور محمدعلی فرزانه،سئل اوغلو،و...ایسته گیمیز اساسیندا بیزه آغساققال سؤزو یازیب گؤندرمیشدی. و بیز مجلله نین ایلک صحیفه لرینده درج ائتمیشدیک . خداآفرین مجلله سینده مسئولیتیم اولدغو ایللرده و اوندان سونرا کی ایللرده ده نشرییه نین داوامینا جان- باشلاچالیشان ادبیات خادیمی دوکتورحسین شرقی ( سوی تورک)جنابلارینا بو اوغورلو یولدا باشاریلا دیله ییرام. او، بوتون آغری- آجیلارا قاتلاشاراق اؤز اهمیتلی ایشینه داوام ائدیر. بو گون خداآفرین مجلله سی نین آرشیولرینده آذربایجانیمیزین کلاسیک و چاغداش ادبیاتی نین ،تاریخی ، مدنیتی و توکنمز فولکولور خزینه سینین باره سینده چاپ اولان یازیلاری بیر یئره توپلاساق،یقین کی، بیر انیسکلوپئدیک آرشیو الده ائتمیش اولاریق .
بو ایسه، حقیقتاً عؤمرونو ،جانینی و مالینی خالق اوچون ومیللی وارلیق اوچون اسیرگمه ین اینسانلارین ایشی اولا بیلر. او دونیانین کرونالی گونلرینده ده چالیشقانلیغی ایله خداآفرین آیلیق مجلله سینین نشرینی داوام ائتدیریر. بو دیرلی ایشین ایزلییجی لریندن و خداآقرین مجلله سینین ایلک یارانیشیندان ائلیمیز و ادبیاتیمیز اوچون آتیلان آددیملارین شاهیدی اولدوغوم اوچون، ایلک باشلانیشدان بیر ساییسی دا تعطیل اولمادان نشر اولونان خداآفرین مجلله سینین 200-نجی سایی نین نشرینی اونون سوروملو مودیری و باش یازاری جناب دوکتور حسین شرقی (سوی تورک) جنابلارینا و گئنیش اوخوجو دایره سینه یئرلشن هر کسه تبریک ائدیره م.
سایقیلارلا:ص.و. ائل اوغلو- 7/7/1400