یازار: محمودبنیآدمدیزج
«سیز چوخ فیکر ائله‌ییرسیز، همیشه کی، اولماز فیکر ائله‌یه‌سن. یولا دوشسک هامی قورخولاریمیز بیتر.» صمدبهرنگی
من صمدبهرنگی‌نی «نارینج قابیغی» ایله تانیدیم. بو ناغیل ائله بیله‌سن بیزیم ائوین، بیزیم کندین ناغیلی‌ایدی. آما صمد کی، بیزیم ائوه، بیزیم کنده گلمه‌میشدی، نه‌جور بیلمیشدی کی، بیزیم کند ده چوخلو اوشاق‌لارین آناسی، بیر بالاجا نوخوشلوق ایله اؤلوب، آرادان گئدیرلر، او هاردان بیلمیشدی کی، بیزیم کندین ده بالاجا قیز اوشاق‌لارینی پوللو، قوجا کیشی‌لره اّره وئریرلر...
نارینج قابیغی منی ده آلاهیلارکیمین سوروجو ائله‌دی، ایسته‌دیم بیلیم، گؤروم صمد سانکی ناغیل‌لاریندا بیزیم کنده گلیب، یوخسا یوخ، ایسته‌دیم بیلیم، داها هانسی اوشاق‌لاریندا آناسی بیر پارچا نارینج قابیغی اوچون اؤلوبدور، یا یوخ. بئله اولدو کی، قارابالیغا چاتدیم، بالاجا آرخ‌لاردان کئچدیم، چوخلو یولداش‌لاریمی اؤزوم ایله یولا سالدیم. چوخ چالیشدیم شوشه‌لی گؤروم‌لوک دالیندا اولان تؤفنگی الیمه آلیب، کوراوغلو کیمی چنلی‌بئله چیخیم...
صمدین ناغیل‌لاری یاییملانمامیشدان بیزیم اؤلکه‌ده چوخلو ناغیل‌لار وارایدی، «بیری وارایدی، بیری یوخ... اوشاق گرک سؤزه باخان اولسون، اوشاق گرک قیچ‌لارینی بؤیوکلرین قاباغیندا اوزاتماسین، اوشاق گرک تؤیوق کیمین هامی‌دان قاباق یوخلاییب، نینه گئتسین...» داها ها بئله ناغیل‌لار بیزیم قولاقلاریمیزی دولدورموشدو، بیز بیلمیردیک کی، اولار چوخلو سؤزلری سوروشاق، اولار کی، بو سؤزلره جاواب آختاراق. صمد بئله بیر یول اوشاق‌لارین ادبیاتیندا آچدی. سوروجو ادبیات، اعتیراض‍چی ادبیات. آما بو یول یئنی، قورخولو بیر یولودو، او زامانلار چوخلو کیمسه‌ده، یازیچی‌دا بئله هؤنر گؤرونمیردی. اونلارین چوخلاری یالتاقچی اولموشدولار و بیر تیکراری یولدا قلم چالیردیلار. او زامانلار قورخو هامی قلم‌لرین آغزینی باغلامیشدی، بیر بئله شرایط ده اورک‌لری بیر صمد لازیم ایدی کی، بو قورخولاری آلچاقلاییب، تزه یول‌لارا آیاق قویسون.
صمد چوخ یاخشی بیلیردی کی، اوشاق‌لار گله‌جک گونلرین قهرمانلاریدیلار، بو سبب دن باشلادی اونلار اوچون یازسین، اونلار اوچون قلمینی اله آلدی. او اوشاق‌لارا دئدی کی، قورخماسینلار، اله ـ اله وئریب قورخولو خنجرلری سیندیرسینلار. او دئدی کی، داها او زامان دئییل کی، اوشاق‌لار آتالاری ـ آنالاری سایاق یاشاسینلار، لازیم دیر کی، اوشاق‌لار اؤزلرینه سایاق بیر یئنی یول تاپسینلار...
صمد ناغیل‌لاریندا هر شئی دن اؤنجه اوشاق‌لارین یاشاییشندا اولموش دردلری، آغریلاری آیدینلاشدیردی. او دئدی کی، اوشاق گرک هنده‌ورینده اولموش، گؤرونموش حادیثه‌لره گؤرکم‌سیز اولماسین، اوشاق گرک بیلسین کی، اونون آتاسی نه‌جورگون چیخاندان،گون باتاناجاق چالیشیر، آخیردا دا اؤزو و عاییله‌‍سی آجدیلار. بیر بئله یاساغین اولماسی‌نین سببی ده برابرسیز توپلوم دور. ندن گرک بیریسی آجیندان اؤلسون، بیریسی ده بیلمه‌سین کی، پول ـ پاراسینی هارالاردا خرج ائله‌سین.
صمد هامی ناغیل‌لاریندا بیر بئله عدالت‌سیزلیکلری گؤسته‌ریر و اونلاری آرادان آپارماق اوچون چوخلو یئنی یول‌لار آچیر. صمد هامی‌دان یاخشی بیلیر کی، بو دردلر، بو آغریلار، بئله برابرسیزلیک گونلر آرادان گئتمز، مگر اوشاق‌لار دوشونسونلر کی، سوروجو اولسونلار. او بیلیردی کی، عدالت‌سیز یاسالارین دالیسیندا زورلو، قودرتلی، یؤنه‌دیم‌لروار، بو یؤنه‌دیم‌لرین قارشیسیندا صمد اوشاقلاری یوخلاتماق اوچون یوخ، بلکه اونلارا یول گؤسته‌ریر کی، باجارا بیلسینلر موباریزه ائله‌سینلر، اونون ناغیل‌لاریندا قهرمانلار خنجر اَللرینه آلیرلار، آرزو ائله‌ییرلر کی، شوشه‌لی گؤروم‌لوک دالیندا اولان تؤفنگ کئشگه اونلارین الینده اولئیدی. صمد ندن بیر بئله قونولارا توخونور؟ او یاخشی بیلیر کی، زورلو، قودرتلی ایستبداد قارشیسینا گرک یاراقلی چیخاسان، سیلاحسیز، قورخاق اوشاق‌لار باجارمازلار کی، اؤز حاقّلارینی آلسینلار، دیلنچی‌لیک ائله‌مک، یالوارماق صمدین یولو دئییل، صمدین یولو موباریزه دیر، چالیشماق‌دیر...
گؤیرچین اوینادان اوغلان اؤزنو گیزله‌دیر، خانلارین ائوینه گیریر، اونلارین حاقّسیز توپلانمیش وارلاریندان گؤتوروب، کاسیب، یوخسول خالقین آراسیندا پاییلاشیر، او چوخ یاخشی بیلیر حارام، حالال ندی، او بیلیر کی، زورلار بیر یئره ییغیلمیش وار حارام‌دیر، او بیلیر کی، خانلارین زحمت‌سیز بیر یئره توپلانمیش وارلاری، بالاجا خالچاچی قیزلارین، اللری قابار قادین‌لارین حاقّی‌دیر...
صمد بوتون ناغیل‌لاریندا چالیشیر کی، گؤستریجی‌لرینی چالیشان خالقین آراسیندان سئچسین، او جؤمله‌دن دیر کی، کئچل، صاحب‌علی، قوچ‌علی، یاشار و قارابالیغی صمدین اثرلرینده آد آپارماق اولار. صمدین ناغیل‌لاری‌نین هامی قهرمانی گؤردوکلریمیز اینسان‌لاردان، حئیوان‌لاردان فرقی‌لی، آیریم‌لی‌دیر. بو فرق‌لی قهرمانلار درد چکن، آجی آغریلار گؤرون اوشاق‌لارین کّسرلی دیل‌لریدی کی، ایستبدادلی توپلوم دا بوغولوبلار، اونون قهرمانلاری، اوشاق‌لارین بوتون آرزیلاریدیر کی، اورک‌لرینده بیر آچیلمامیش چیچک کیمین سولوبدور. صمدین ناغیل‌لاریندا اولان قهرمانلار فرق‌لیدیلر چونکی، اونلار ایسته‌میرلر بیر بالاجا آرخدا عؤمورلری سونا چاتسین، اونلار چالیشیرلار دنیزلره چاتسینلار، اونلار یئنی، یئنی یول چالیرلار، اونلار اوشاق‌لارا یوخوناغیل‌لاری دئمیرلر. اونلار چوخ یاخشی بیلیرلر کی، هامیلار کیمین اونلاریندا بیر گون عؤمورلری سونا چاتاجاق، اؤلوم گلیب اونلاری یاخالایاجاق، آما گرک اینسانلارین یاشاییش‌لاری، اؤلوملری سبب‌سیز اولماسین، بلکه سانکی اینسانلارین حیاتیندا اثری اولسون، صمد بئله دوشونوردو او سبب‌دن قارابالیغینی یولا سالدی، اونا یول گؤستردی، اونو قورتاریجی ائله‌دی. بالاجا آرخدان، قاراپالچیقلی یئردن آییریب، ماوی، تمیز دنیزلره ساری گؤندردی، آما سونوندان صمدین اورگی دؤزمه‌دی، قارابالیق اوچون اورگی چوخ داریخدی، گونلرین بیر گونونده او ایستبدادلی توپولوم ایچیندن، قاراپالچیقلی یئردن بیریسی تاپیلدی، صمدی آرازا آپاردی، اونو آخار سولارین ایچینده بوغدو، بلکه دنیزه چاتماسین، آما او قاراپالچیق بیلمه‌دی قارابالیق مین‌بیر اولوب، داها اونون یولونو کسمک اولماز...