Sorumlu müdür və baş yazar : Dr.Hüseyn Şərqidərəcək (SOYTÜRK)

مدیر مسئول و سر دبیر : دکتر حسین شرقی دره جک (سوی تورک)

 

 

تورک تاریخی بوگونکو تورک خالقلارینین و یاد خالقلار آراسیندا تورک دیلینده دانیشان تورک توپلوملارینین اورتاق تاریخیدیر.

گؤکتورکلردن اول مؤوجود اولان تورکدیللی توپلولوقلار بعضی تاریخ‌چیلر طرفیندن تورکجه دئییل، اؤنجکی تورکلر کیمی قئید ائدیلیردی.

تورکلرین تاریخ صحنه‌سینه ایلک دفعه هونلار (هیونگ-نو و یا شیونقنو) دؤورونده سیاسی بیرلیک کیمی چیخدیقلارینا دایر ادعالار وار. باشلانماسی ایله باغلی مباحثه‌لر اولسا دا، تورکلرین تاریخی دونیا تاریخینین مهم بیر حیصه‌سینی تشکیل ائدیر. آورآسیا و شیمالی آفریقادا یارانان هر بیر خالقین تاریخی اوزاقدان و یا یاخیندان تورکلرین حرکتلریندن تاثیرلنمیشدیر. شرق مدنیتلرینین غربه، غرب مدنیتلرینین دوغویا داشینماسیندا تورکلر ده مهم رول اوینامیشلار. اونلار اؤز دینلری اولان تئنقریزمدن سونرا قبول ائتدیکلری یاد دینلرین (مانی دینی، یهودیلیک، بوددیزم، پراووسلاو و نئستوریان خریستیانلیغی، ایسلام) قاباقجیللاری و مدافعه‌چیلری اولدولار و اونلارین یاییلماسینی و اینکیشافینی تامین ائتدیلر.

  تورک تاریخینین باشلانغیجی

یئر اوزونده یاشایان اینسان اجماع لارینین میللیلشدیریلمه‌سی پروسئسی اونلارین اووچو-ییغیجیدان اکین‌چی-چوبانلیغا کئچیدی ایله باشلاییر. تورکلری میدانا گتیره‌جک اینسان توپلوملارینین میلاد دان اول ۶۰۰۰-جی ایللرده قویونچولوغا باشلادیغی دوشونولور. بو تاریخی کؤچری آت سورمه تورک مدنیتینین باشلانغیجی حساب ائتمک اولار.

 تورکلرین اجدادلاری میلاد دان اول ۲۵۰۰-۱۷۰۰-جو ایللرده آفاناسیئوو مدنیتی ایله باشلاییب، میلاد دان اول ۱۷۰۰-۱۲۰۰-جو ایللرده آندرونووو مدنیتی ایله داوام ائدیب. بو عرقین دؤیوشچو و کؤچری مدنیته مالیک اولدوغو و میلاد دان اول ۱۷۰۰-جو ایلدن سونرا کوتلوی شکیلده آلتای داغلاری ایله تیان-شان داغلاری آراسینداکی بؤلگه‌یه یاییلدیغی معلومدور. منسوب اولدوغوموز تورک  تاریخی جمعی ۴۰۰۰ ایل اوله گئدیب چیخیر. اما بیز تورکلرین تاریخینی میلاد دان اول ۷-جی عصرده گؤروروک. عصر، سؤزون اصل معناسیندا میلاد دان اول اوچونوعصره آییدیر . بیز بونو ایلک بؤیوک تورک خانی تومان (تئومان) یابقودان ۱۱-جی عصردن بیلیریک.

 میلاد دان اول ۳-جو عصر

۳۱۸: بؤیوک هون دؤولتینین (هیونگ-نو) قورولماسی و چین/هیونگ-نو آراسیندا شیمالی شانسی محاربه‌سی

۲۴۰: چؤل خالقلارینا قارشی چین دیوارینین تیکینتیسی: بؤیوک چین سددی

میلاد دان اول ۲۰۹: هیونگ-نو لیدئری تئومانین اؤلومو و مئتئنین هیونگ-نو (هونلار) لیدئری اولدو.

۲۰۱: قیرغیزلارین ایلک قیدی

۲۰۱: پئ تئنگین محاصره‌سی

میلاد دان اول ۲-جی عصر

۱۸۷ : چین و هیونگ-نو آراسیندا بادئنگ دؤیوشو

میلاد دان اول ۱۷۷ - میلاد دان اول ۱۶۵: یوئچژیلرین هیونگ-نو طرفیندن کانسودان باکترییایا دئپورتآسیاسی و اورادا یونان(چین ده اولان)کراللیغینین لغوی

۱۷۷-۱۶۵ : هیونگ-نو چینه باسقینلار

۱۳۸ -۱۲۶ : زهانگ کیئن سفیرلیگی باکترییا. چین-ایران مناسیبتلری

  میلاد دان اول ۱-جی عصر

  ۴۹ -۳۶ : جهی-جهی کؤچو تالاس (غربی هیونگ-نو)

  ۱-جی عصر

۴۸: هیونگ-نو'نون ایکییه بؤلونمه‌سی (شیمالی هیونگ-نو و گونئیی هیونگ-نو)

۹۳ : سیئنپیس (سیئن-پی) طرفیندن هیونگ-نو مغلوبیتی

۲-جی عصر

آشاغی ایتیلده (خزر دنیزینین شیمالیندا) هونلارین وارلیغی

  ۳-جو عصر

۱۶۷ آسیا هون دؤولتی (بؤیوک هون دؤولتی) سقوط ائتدی

۲۶۰: تابقاچلار شان-سیدن شیمالدا

۴-جو عصر

۳۰۴-۳۵۱: شیمالی چینده‌کی هیونگ-نوکراللیقلاری (هان زهاو، هوو زهاو)

۳۸۸-۳۹۲: چینین شیمالینداکی دینگ لینگ کراللیغی (وئی)

۳۷۴-۳۷۵: آوروپا هونلارینین دون چایینی کئچمه‌سی

۳۸۶-۴۰۹: شیمالی چینده‌کی تابقاچلار (شیمالی وئی)

۳۹۵: قبیله‌لرین کؤچو

۵-جی عصر

  ۴۰۲: روورانین یارانماسی (یوان یوان/آوارلار؟)

۴۰۷-۴۳۱: شیمالی چینده هیونگ-نو کراللیغی (خیا)

۴۲۲: تابقاچلار طرفیندن لوویانین توتولماسی

۴۲۷: رومالیلار و هونلارین اتفاقی

۴۳۴: بیزانس و هونلار آراسیندا مارقوس مقاویله‌سی

۴۴۰: آغ هون (ائفتالیت) ایستیلالارینین باشلانغیجی

۴۵۱: آتیللا قاللییادا (ایندیکی فرانسه)

۴۵۲: آتیللانین رومایا ائکسپئدیسییاسی و پاپا ۱-جی لئو ایله گؤروشو

۴۸۰: خزر دنیزی ایله دونای آراسیندا پرئبولقارلار

۴۸۰: آغ هونلار مزدک عصیانلاریندا ساسانیلره کؤمک ائدیر

اورتا عصرلر ده تورکلر

  ۶-جی عصر

۵۳۱-۵۷۸خسرو پرویز طرفیندن قافقاز دیوارلارینین اوجالدیلماسی

۵۳۴: تابقاچلارین داغیلماسی (وئی سولاله‌سی)

۵۴۰: ائرگئنئکون داستانیندا آدی چکیلن یوخا چیخمیش اورتا آسیا تورکلرینین یئنیدن ظهورو

۵۵۲: تو-کیو (تورک/گؤکتورکلر) رووران حؤکمرانلیغینا قارشی عصیان ائتدی. ایلک گؤکتورک خاقانلیغینین یارانماسی.

۵۶۵: آغ هونلارین (ائفتالیتلر) گؤکتورکلر طرفیندن محو ائدیلمه‌سی

۵۸۲: بیرینجی تورک خاقانلیغینین پارچالانماسی

  ۷-جی عصر

اورتا آسیا

۶۳۰: شرقی تورک خاقانلیغی چینین، غربی تورک خاقانلیغی چینین تأثیری آلتینا دوشدو.

۶۳۹: گؤکتورک شاهزاده‌سی کورشاد چین ساراییندا اینقیلابا جهد ائتدی.

۶۵۹: غرب سماسیتورک خاقانلیغی چین حاکمیتینه کئچدی

۶۷۳-۶۷۴: عربلر ماورا النهره چاتیر و بخارانی محاصره‌یه آلیرلار.

۶۷۴: عرب اوردولاریندا تورک مزدلولاری (مملوکلر) گؤرونمه‌یه باشلاییر

۶۸۱: ایکینجی تورک خاقانلیغینین یارانماسی

۶۹۹: تورق خانلیغینین یارانماسی (ایندیکی قیرغیزیستان اراضیسینده)

شرقی آوروپا

۶۱۶: آوارلار ایلک دفعه ایستانبولو محاصره‌یه آلدیلار

۶۲۱: آوارلارین حاکمیتی آلتیندا اسلاویانلارین عصیانی، بالکانلارین اسلاویانلاشماسینین سرعتلنمه‌سی

۶۲۶ : آوارلار ایستانبولو ایکینجی دفعه محاصره‌یه آلدیلار و آغیر ایتکیلر نتیجه‌سینده گئریله‌مه‌یه باشلادیلار.

۶۲۶-۶۲۷: شرقی روما ایمپئراتورو هئراکلیوس خزرلردن کمک ایستییر، خزرلر ساسانیلری مغلوب ائدیر و قافقازی ایشغال ائدیرلر.

۶۳۰ : غربی تورک خاقانلیغینین دون-وولقا حوضه‌سینده مسکونلاشان خزرلرین مستقیللیگی و قارا دنیزین شیمالیندا بؤیوک بولقار خانلیغینین یارانماسی.

۶۵۱-۶۵۲ : عرب ایمپئرییاسی ایله ساسانیلری محو ائد‌ن و بوتون ایرانی توتان خزرلر آراسیندا محاربه

۶۷۸ : خزرلرین غرب تضییقی نتیجه‌سینده بؤیوک بولقار خانلیغینین بؤلونمه‌سی

۶۸۰: بالکانلارا گلن بولقارلار بیرینجی بولقار دؤولتینی قوردولار.

۸-جی عصر

اورتا آسیا

۷۰۵-۷۱۵: عربلر ترانسوخیانا'نی اله کئچیردیلر

۷۲۰-۷۳۵ : اؤتوکنده اورخون عابده‌لرینین اوجالدیلماسی

۷۲۱-۷۳۷: تورکلرین عربلره هوجومو

۷۴۴ : ایکینجی تورک خاقانلیغینین عصیانکار اویغورلار، کارلوکلار و باسمیللر طرفیندن دئوریلمه‌سی

۷۴۵: اویغور خاقانلیغینین یارادیلماسی، ایندیکی قازاخیستاندا کیمئکلر مستقیل خانلیق قوردولار.

۷۵۰ : عباسیلرین عرب ایمپئرییاسینی اله کئچیرمه‌لری ایله تورک-عرب مناسیبتلری یومشالماغا باشلادی.

۷۵۱: چینلیلر اورتا آسیایا گیریر، عربلر تالاس دؤیوشونده کارلوکلارین کمکی ایله چینلیلری مغلوب ائدیر، کارلوکلار ایسلامی قبول ائتمه‌یه باشلاییر.

۷۶۲: اویغور خاقانلیغی آن-لو-شان عصیانینی یاتیرماقدا چینده‌کی تان سولاله‌سینه کؤمک ائدیر.

۷۶۵: اویغور خان بؤگو مانیلیگی دینینی قبول ائدیر

۷۶۶: تورق خانلیغی اویغور خاقانلیغینین کارلوکلاری طرفیندن مغلوب ائدیله‌رک داغیلدی، مختار کارلوک خانلیغی قورولدو، کارلوکلاردان قاچاراق خزر و آرال گؤللرینه کؤچ ائد‌ن اوغوزلار اوغوز یابقو دؤولتینین اساسینی قویدولار. .

۷۸۹-۷۹۵ اویغور خاقانلیغیندا تاخت مباریزه‌لری و تنززول

شرقی آوروپا

۷۱۳-۷۳۷ خزر-عرب محاربه‌سی، قافقازین خزر ایتکیسی

۷۱۶: دونای بولقار خانلیغی بیزانس ایمپئرییاسی ایله ایلک یازیلی مقاویله باغلاییر و وئرگی ییغماغا باشلاییر.

۷۱۷-۷۱۸: ایستانبولون عرب محاصره‌سینه قارشی بیزانسا بولقاریستان یاردیمی

۷۴۰: خزرلر یهودیلیگی رسمی دین کیمی قبول ائدیرلر

۷۴۵-۷۷۵: بولقار-بیزانس مباریزه‌سی

۷۶۴: خزرلر عباسیلری مغلوب ائتدیلر و قافقازی و آذربایجانی توتدولار

۷۸۰: ایتیل بولقار خانلیغینین یارانماسی

۷۹۲: مارکئلی دؤیوشوندن سونرا بیزانس یئنیدن بولقارلارا وئرگی اؤد‌مه‌یه باشلادی.

۷۹۶: فرانکلارین آوار خاقانلیغینا هوجومو، ماجاریستان دوزنلیینه سیخیشدیریلدی

  ۹-جو عصر

خزر خانلیغی اؤز گوجونون زیروه‌سینده ایدی

اورتا آسیا

۸۲۱: اویغورلار تیبئتلیلری دفع ائدیرلر

۸۳۲: اویغور خاقانلیغی قاریشیقلیغا دوشور

۸۴۰: قیرغیزلارین هوجومو نتیجه‌سینده اویغور خاقانلیغینین داغیلماسی، قیرغیز خاقانلیغینین یارانماسی، گونئی-غربه قاچان اویغورلارین، قیرغیزیستانین باغمسیزلیغینی تانیمایان کارلوکلارین مستقیللیکلرینی اعلان ائد‌رک، دؤولتین اساسینی قویماسی. قاراخانلیلار دؤولتی.

۸۴۸: گونئی-غربه کؤچ ائد‌ن اویغورلار کانسو اویغور کراللیغینی قوردولار

۸۵۶: گونئی-غربه کؤچ ائد‌ن باشقا بیر اویغور قولو کاراهوجا اویغور کراللیغینی قوردو.

شرقی آوروپا

۸۰۴: فرانکلارین چئوریلیشلری نتیجه‌سینده سقوط ائد‌ن آوار خاقانلیغی دونای بولقار دؤولتی طرفیندن داغیدیلدی.

۸۱۱-۸۱۴: دونای بولقار دؤولتی بیزانس ایمپئرییاسینی مغلوب ائتدی

۸۶۰: گونئیا ائنن روسلار خزر خاقانلیغینا قارشی کیف شهرینه چاتیرلار.

۸۶۱: اوغوزلارین، کیمئکلرین و کارلوکلارین تضییقی آلتیندا پئچئنئقلرین شری-دریا اطرافیندا قارا دنیزین شیمالینا کؤچو

۸۶۴-۸۶۵: بولقار کرالی ۱-جی بوریس خریستیانلیغی قبول ائتدی، دونای بولقارلاری تامامیله اسلاویانلاشاراق تورک دونیاسیندان قوپدولار.

۸۸۹: قارا دنیزین شیمالینداکی پئچئنئقلر خزرلرین و قیپچاقلارین تضییقی آلتیندا غربه دوغرو ایر‌لیله‌دیلر.

۸۹۲: غربه دوغرو ایر‌لیله‌ین پئچئنئقلر دنئپر بویونجا ماجارلاری کارپاتلاردان کنارا کؤچمه‌یه مجبور ائتدیلر و بیزانس ایمپئرییاسی ایله اتفاق یارات‌دیلار.

کیچیک آسیا و آفریقا

۸۳۳-۸۴۲: خلیفه معتصمین دؤورونده عباسی ساراییندا تورک  عسگرلرینین تأثیرینین آرتماسی

۸۳۶: عباسیلر پایتاختینین باغداددان تورک اسلاویان قارنیزونونون اولدوغو ساماررایا کؤچورولمه‌سی

۸۶۸: تولونوغوللاری عباسی خلیفه‌سینه صادق قالدی و مصر، سوریه، فیلیسطینه و شیمالی عراقا حاکم اولدو.

۱۰-جو عصر

اورتا آسیا

۹۲۳: هوو تانگ سولاله‌سی شیمالی چینده گؤکتورکلرین نسلیندن اولان شاتو تورکلری طرفیندن قورولدو.

۹۲۴: مغول خیتایلاری طرفیندن قیرغیز دؤولتینین داغیدیلماسی، اؤتوکنده تورک باغمسیزلیغینین سونا چاتماسی، قیرغیزلارین ایندیکی وطنلرینه کؤچو

۹۳۴: ساتوک بوغرا خان ایسلامی قبول ائتدی، قاراخانلیلار دؤولتی ایسه ایسلامی قبول ائتدی.

۹۷۹: قالا تورکلری شیمال سونگ سولاله‌سینین حاکمیتی آلتینا گیردی، چینین شیمالینداکی تورک وارلیغی داغیلدی.

۹۹۰-۹۹۹-جو ایللر: قاراخانلیلار دؤولتی سامانیلری محو ائتدی و ترانسوخیانا ۳۰۰ ایلدن سونرا یئنیدن تورکلرین حاکمیتی آلتینا کئچدی.

شرقی آوروپا

۹۲۰: روس-پئچئنئق محاربه‌سی

۹۴۰: خزرلره قارشی روس-بیزانس اتفاقی، خزرلر کریم تاتارلارینی ایتیریرلر

۹۴۳: پئچئنئقلر بیزانس ایمپئرییاسینا قارشی روسلارلا اتفاق یارادیرلار

۹۶۵: اوغوز یابقو دؤولتی خزرلره قارشی روسلارلا اتفاق یارادیر.

۹۶۸-۹۷۲: پئچئنئقلرین روسلارا هوجوملاری

۹۶۹: روس کرالی ۱-جی سویاتوسلاو طرفیندن خزر پایتاختینین توتولماسی، خزرلرین قافقازین شیمالینا چکیلمه‌سی

۹۸۵: اوغوز یابقو دؤولتی وولقا بولقار دؤولتینه قارشی روسلارلا اتفاق یارادیر.

۹۸۶: سلجوق سولاله‌سی اوغوز یابقو دؤولتیندن آیریلاراق قازاخیستانین گونئیوندا مسکونلاشدی.

کیچیک آسیا و آفریقا

۹۰۵: عباسیلر مصرده تولونیلر سولاله‌سینی بیتیردیلر

۹۳۵: تورک اصیللی باشقا بیر سولاله اولان آخشیدلر مصرده حاکمیتی اله کئچیره‌رک سوریه، فیلیسطینده، حجازدا و شیمالی سوداندا حؤکمرانلیق ائتدیلر.

۹۶۳: غزنی دؤولتینین قورولماسی،تورک باغمسیزلیغینین افقانیستان و پاکیستانا گئنیشلنمه‌سی

۹۶۹: فاطیمیلر دؤولتی طرفیندن آخشید حاکمیتینه سون قویولماسی

  ۱۱-جی عصر

اورتا آسیا

۱۰۳۶: کانسو اویغور کراللیغی مغول تانکوت کراللیغینین حاکمیتی آلتینا گیردی

۱۰۴۲: قاراخانلیلار دؤولتی شرق و غربه بؤلوندو

۱۰۵۰: قیپچاقلارین ایشغالی ایله کیمئک خانلیغینین داغیدیلماسی

۱۰۸۹: مرکزی سمرقندده اولان غربی قاراخانلیلار دؤولتی سلجوقلارا تابع اولدو.

۱۰۹۱: مرکزی کاشقاردا اولان شرقی قاراخانلیلار دؤولتی سلجوقلارا تابع اولدو.

۱۰۹۲: بؤیوک سلجوق دؤولتینین داخیلی قاریشیقلیقلارا سوروکلنمه‌سی نتیجه‌سینده ایکی قاراخانلی دؤولتی یئنیدن مستقیل اولدو.

شرقی آوروپا

۱۰۱۶: خزر خاقانلیغینین روسلار و بیزانس ایمپئرییاسی طرفیندن داغیلماسی

۱۰۳۷: روسلار طرفیندن مغلوب ائدیلن پئچئنئقلر رومینییادا مسکونلاشدیلار

۱۰۶۱-۱۰۶۸: قیپچاقلار روسلاری مغلوب ائد‌رک قارا دنیزین شیمالینی و اوکراینانی اله کئچیردیلر.

۱۰۹۱: مالازگیرت دؤیوشوندن سونرا چتین وضعیت‌ده بیزانس ایمپئرییاسینا هوجوم ائد‌ن پئچئنئقلر، ائنئز اطرافیندا بیزانس-قیپچاق اتفاقی طرفیندن محو ائدیلدی.

۱۰۹۳: قیپچاقلار روسلاری  مغلوب ائتدیلر

کیچیک آسیا

۱۰۳۸ خراساندا سلجوقلو دؤولتینین یارانماسی

۱۰۴۰: سلجوقلار سولاله‌سی دانداناکان دؤیوشونده غزنویلری مغلوب ائتدی و ایرانا دوغرو گئنیشلندی.

۱۰۴۸: سلجوقلولار پاسینلر دؤیوشونده بیزانس-گورجو اتفاقینی مغلوب ائد‌رک شرقی آنادولویا داخیل اولدولار.

۱۰۵۵: سلجوقلار سولاله‌سی باغدادی فتح ائتدی و عباسیلره حاکم اولدو

۱۰۶۴: سلجوقلار سولاله‌سی آنی قالاسینی فتح ائدیر و ارمنی-گورجو مقاومتینی قیردی.

۱۰۷۱: سلجوقلولار بیزانس ایمپئراتورلوغونو مالازگیرت دؤیوشونده مغلوب ائد‌رک آنادولویا یاییلیر.

۱۰۷۲: سیواس‌دا دانیشمئنتلیلر بئیلیینین قورولماسی (بؤیوک سلجوقلولارا تابع)

۱۰۷۷: پایتاختی ایزنیک اولان (بؤیوک سلجوقلولارا تابع اولان) آنادولو سلجوقلو دؤولتینین یارانماسی

۱۰۸۱: اژه ساحللرینده چاکا بئیلیغینین دونانماسینین اینشاسی ایله تورک دنیز قوه‌لرینین قورولماسی.

۱۰۸۵: سوریه سلجوقلو دؤولتینین قورولماسی

۱۰۹۲: سلطان ملیکشاهین سوی قصدچیلر طرفیندن اؤلدورولمه‌سی نتیجه‌سینده بؤیوک سلجوقلو دؤولتی داخیلی قاریشیقلیغا سوروکلندی.

۱۰۹۶: ایزنیک‌ده بیرینجی صلیب یوروشونون اؤنجوللرینین آنادولو سلجوقلو دؤولتی طرفیندن محو ائدیلمه‌سی

۱۰۹۶-۱۰۹۹: بیرینجی صلیب یوروشو نتیجه‌سینده بیزانسین نیکئا و غربی آنادولونو گئری آلماسی، سوریه و فیلیسطین ساحللرینده خاچلی دؤولتلرینین یارانماسی.

گونئی آسیا

۱۰۰۱-۱۰۲۷: غزنه دؤولتینین خانی غزنه‌لی محمودون هیندیستانا سفرلری، هیندیستانین شیمالیندا و بنگلادش ده تورک حاکمیتینین و ایسلامین یاییلماسی

۱۰۳۷-۱۰۵۹: قزنی (غزنه) دؤولتینین بؤیوک سلجوق دؤولتی، خراسان و ایرانلا چکیشمه لری سلجوقلولارین حاکمیتی آلتینا کئچدی.

۱۰۵۹: قزنویلرله بؤیوک سلجوقلولار آراسیندا صلح مقاویله‌سی

۱۰۷۹-۱۰۸۰: قزنی دؤولتی افقانیستاندا گوج قازانان گوریلری مغلوب ائتدی

۱۲-جی عصر

کیچیک آسیا

۱۱۰۰: دانیشمئندلر مالاتیادا آنتاکیا کنیازلیغینی مغلوب ائتدیلر و صلیب‌چیلرین گونئی-شرقی آنادولویا ایرلیلییشینی قطعی شکیلده دایاندیردیلار.

۱۱۰۱: آنادولو سلجوقلو دؤولتی و دانیشمندلر کاستامونو و مئرزیفوندا خاچلیلاری مغلوب ائتدیلر.

۱۱۰۴: بؤیوک سلجوقلو دؤولتی حارراندا خاچلیلاری (مسیحی) مغلوب ائدیر و اونلارین فراتا دوغرو ایر‌لیله‌مه‌سینه مانع اولور.

۱۱۰۴: دمشقده بؤرووغوللاری آتابئیلیینین یارانماسی

۱۱۰۵-۱۱۲۸: سلجوق سولاله‌سینین سوریه ده خاچلیلارلا ساواشی، شام و حلبین صلیب‌چیلرین محاصره‌لرینه مقاومتی

۱۱۲۷: موصولدا زنگی آتابئیلیینین یارادیلماسی

۱۱۲۷-۱۱۷۴: زنگیلرین خاچلیلارلا ساواشی

۱۱۴۴: زنگیلرین اورفانین فتحی

۱۱۴۴: اربیلده بئیتگینلیلر آتابیلیینین یارانماسی

۱۱۴۷-۱۱۴۹: اورفانین سوقوطوندان سونرا تشکیل ائدیلن 2. صلیب یوروشو زامانی آنادولو سلجوقلو دؤولتی اسکیشهر و لادیک‌ده صلیب‌چیلرین آلمان قولونو مغلوب ائتدی، زنگیلر ایسه صلیب‌چیلرین شام محاصره‌سینی دفع ائتدی.

۱۱۵۰: زنگیلر دؤرد صلیب‌چی دؤولتیندن بیری اولان اورفا ماحالینی لغو ائتدیلر.

۱۱۵۴: زنگیلر بؤرووغوللاری آتابیلیینی لغو ائتدیلر

۱۱۷۳-۱۱۷۸: آنادولو سلجوقلو دؤولتی دانیشمندلرین بوتون تورپاقلارینی اله کئچیره‌رک آنادولودا تک گوجه چئوریلدی.

۱۱۷۴-۱۱۸۳: صلاح الدین سوریه ده زئنگیان حاکمیتینه سون قویور

۱۱۷۶: آنادولو سلجوقلو دؤولتی میریاکئفالون دؤیوشونده بیزانسلارا مغلوب اولدو. عثمانلی ایمپئرییاسینین مغلوبیتی و آنادولودا سلجوقلو حکمرانلیغینین یئکونلاشماسی.

۱۱۹۰: 3 جو. صلیب یوروشو اثناسیندا صلیب‌چیلرین آلمان قولونون کونیایا هوجومو و آلمان ایمپئراتورونون سیلیفکئ‌ده بوغولماسیندان سونرا آلمان اوردوسونون داغیلماسی.

ایران و اورتا آسیا

۱۰۹۲-۱۱۱۸: بؤیوک سلجوق دؤولتینده داخیلی قاریشیقلیقلار و یاری مستقیل آتابیلرین یارانماسی

۱۱۳۲: مغول قارا خیتایلیلار قارا خوجا اویغور کراللیغینی آرادان قالدیراراق تورک تورپاقلارینا دوغرو ایر‌لیله‌مه‌یه باشلادیلار.

۱۱۳۴: قاراخانلیلار شرقی قاراخانیلری محو ائتدیلر

۱۱۳۷: قاراخانلیلار غربی قاراخانیلری محو ائد‌رک اورتا آسیادا حاکم گوجه چئوریلدیلر.

۱۱۴۱: بؤیوک سلجوق دؤولتی قتوان دؤیوشونده قارا خیتایلار طرفیندن مغلوب ائدیلدیک‌دن سونرا سقوط ائتدی.

۱۱۵۴-۱۱۵۷: اوغوزلارین عصیانیندان سونرا بؤیوک سلجوق دؤولتینین داغیلماسی، خوارزمشاهلار دؤولتینین مستقیللیگی

۱۱۸۲-۱۱۹۴-جو ایللر: خوارزمشاهلار دؤولتی ایران، خوراسان و قارا خیتایی مغلوب ائد‌رک ترانسوخیانانی فتح ائتدی.

۱۱۸۸: بؤیوک سلجوق دؤولتینین واریثلریندن بیری اولان کرمان سلجوق دؤولتینین اوغوزلار طرفیندن دارماداغین ائدیلمه‌سی.

۱۱۹۴: بؤیوک سلجوق دؤولتینین واریثلریندن اولان عراق سلجوق دؤولتینین خورازمشاهلار دؤولتی طرفیندن لغوی

گونئی آسیا

۱۱۱۷: بؤیوک سلجوق اوردوسو قزنه‌یه گیردی و قزنی دؤولتینه وئرگی وئردی.

۱۱۱۹: شیمالی هیندیستاندا قزنی ایمپئرییاسینین حاکمیتینین محکه‌ملنمه‌سی

۱۱۳۵: بؤیوک سلجوق اوردوسو یئنیدن قزنه‌یه گیردی و قزنه دؤولتینه یئنیدن وئرگی وئردی.

۱۱۴۸-۱۱۵۱: گوریلر قزنینی توتدولار و بؤیوک داغینتیلارا سبب اولدولار.

۱۱۵۲: بؤیوک سلجوقلار قزنینی گوریلردن آزاد ائتدیلر

۱۱۵۷-۱۱۶۳: بؤیوک سلجوق دؤولتینین داغیلماسی ایله قزنه و افقانیستان یئنیدن گوریلرین الینه کئچدی.

۱۱۸۶: پایتاختی لاهور اولان پنجاب‌دا حؤکمرانلیق ائتمه‌یه داوام ائد‌ن غزنوی دؤولتینین گوریلر طرفیندن سقوطو

شرقی آوروپا

۱۱۱۱-۱۱۱۶: روسلار طرفیندن مغلوب ائدیلن قیپچاق طایفا لارینین گورجوستانا کؤچو و اونلارین گورجولرله اتفاقی

۱۱۲۳: قیپچاقلارین دسته یی ایله گورجولر بؤیوک سلجوقلاری تیفلیس‌دن قوودولار.

۱۱۵۰: قیپچاقلار دنئپر بویو یئنیدن گوج قازانماغا باشلاییر

۱۱۵۴: روسلاری دفع ائد‌ن قیپچاقلار خارکف اطرافیندا اؤز حؤکمرانلیقلارینی برپا ائتدیلر.

۱۱۵۷-۱۱۷۴: وولقا بولقارلارینین روسلارلا ساواشی

۱۱۷۴-۱۱۸۵: قیپچاقلارین روسلارا قارشی حربی اوغورلاری

  مغول ایمپئرییاسینین یاییلماسیندان اوولکی سون وضعیت

۱۳-جو عصر

۱۳-جو عصرده مغول ایمپئرییاسینین گئنیشلنمه‌سی

کیچیک آسیا و یاخین شرق

۱۲۰۲: سالتوکلو بیلیینی لغو ائد‌رک آنادولو سلجوقلو دؤولتینین شرقی آنادولویا گئنیشلنمه‌سی

۱۲۰۷: آنادولو سلجوقلو دؤولتی آنتالیانین فتحی ایله آرالیق دنیزینه آچیلدی.

۱۲۱۴: آنادولو سلجوقلو دؤولتی سینوپون فتحی ایله قارا دنیزه آچیلدی.

۱۲۲۸: آنادولو سلجوقلو دؤولتی مئنگوچلو بیلیینی لغو ائتدی

۱۲۳۰: مغول ایستیلاسیندان خلاص اولوب آنادولویا دوغرو ایر‌لیله‌ین خورازمشاهلار یاسسی چمن دؤیوشونده آنادولو سلجوقلو دؤولتی طرفیندن دایاندیریلدی.

۱۲۳۹: بابا اسحاق عصیانی آنادولو سلجوقلو دؤولتینی ضعیفلتدی

۱۲۴۳: کؤسئداغ دؤیوشونده آنادولو سلجوقلو دؤولتینین مغوللارا قارشی مغلوبیتی

۱۲۵۰: تورک اصیللی کولئمئنلر مصرده حاکمیتی اله کئچیره‌رک ایوبیلره سون قویدولار.

نورالدین بی قاراماندا بیلیین اساسینی قویدو

۱۲۹۹: عثمانلی ایمپئراتورلوغونون قورولماسی

اورتا آسیا

۱۲۱۲: فرقانه‌ده حؤکمرانلیق ائد‌ن قاراخانیلر خورازمشاهلار دؤولتی طرفیندن محو ائدیلدی.

گونئی آسیا

۱۲۰۶: تورک اصیللی کوماندیرلری طرفیندن دهلی سولطانلیغینین قورولماسی

۱۲۳۶: دهلی سلطانلیغی بوتون شیمالی هیندیستانی، کشمیری و بنگلادشی ایداره ائدیر

۱۲۹۰: تورک اصیللی هالاژیلر دهلی سلطانلیغینا نظارتی اله کئچیردیلر.

شرقی آوروپا

۱۲۹۹: عثمانلی ایمپئراتورلوغونون قورولماسی

مغول ایمپئرییاسینین پارچالانماسیندان سونرا قیزیل اوردا دؤولتی تورکلشیر

۱۴-جو عصر

چاغاتای خانلیغی ۱۳۵۰-جی ایلدن اعتباراً تامامیله تورکلشدی.

  ۱۳۲۰-۱۴۲۴: دهلی ده توغلوق سولاله‌سی

۱۳۴۶: عثمانلیلار آوروپایا کؤچورلر

۱۳۶۱: ادیرننین عثمانلیلار طرفیندن توتولماسی

۱۳۷۰: تیمور حاکمیتی اله کئچیردی

۱۳۸۲: توختامیش قیزیل اوردایا کوماندانلیق ائدیر و مسکوانی یاندیریر

۱۳۸۹: کوسووو: بالکانلاردا عثمانلی حاکمیتی

۱۳۸۹-۱۴۰۳: ۱-جی بایزیدین حاکمیتی

۱۳۹۸: تیمورون هیندیستانا سفری

۱۵-جی عصر

کیچیک آسیا

۱۴۰۲: تیمور و ۱-جی بایزید آراسیندا آنکارا دؤیوشو

۱۴۰۶: آققویونلو و قاراقویونلو تاریخ صحنه‌سینه قاییدیر

۱۴۵۳: فاتح محمد طرفیندن ایستانبولون فتحی

۱۴۵۳-۱۵۰۴: آققویونلو دؤولتینین قیزیل دؤورو.

اورتا آسیا

۱۴۰۵: تیمورون اؤلومو

۱۴۰۵-۱۴۴۷: شاهروخون هراتا گلیشی

۱۴۱۲-۱۴۶۰: ابوالخیر اؤزبک حاکمیتینی قوردو.

۱۴۴۷-۱۴۴۹: اولوق بی

۱۴۵۶: قازاخ خانلیغینین یارانماسی

گونئی آسیا

۱۴۱۴-۱۵۱۷: تورک سولاله‌سی دهلی سیدلری

شرقی آوروپا

۱۴۳۰: کریم تاتار خانلیغینین یارانماسی

۱۴۴۵: کازان تاتارخانلیغینین یارانماسی

۱۴۶۲-۱۵۰۵: هشترخان خانلیغینین یارانماسی

۱۴۷۳: حسین بایکارا: تیموریلرین اینتیباهی

  ۱۶-جی عصر

شرقی آوروپا

۱۵۰۲: کریم تاتارخانلیغی قیزیل اوردا دؤولتینی محو ائتدی

۱۵۵۲: کازان تاتارخانلیغینین روسیه یه ایلحاقی

۱۵۵۶: هشترخان خانلیغینین روسیه طرفیندن ایلحاقی

۱۵۵۷: نوقای خانلیغینین روسیه ایلحاقی

۱۵۷۱: کریم تاتار  خانلیغی مسکوانی یاندیردی

۱۵۸۰-۱۵۹۸: روسییا سیبیر خانلیغینی لغو ائتدی

اورتا آسیا

۱۵۰۰: محمد شیبانی و اؤزبکلر ماورا النهر ده

۱۵۱۰: محمد شیبانینین اسماعیل طرفیندن مغلوبیتی

کیچیک آسیا

۱۵۰۲: شاه اسماعیل  صفویلر سولاله‌سینی قوردو

۱۵۱۴: چالدیران دؤیوشو، شرقی آنادولودا عثمانلی مسکنی

۱۵۱۶: ریدانییه دؤیوشو، عثمانلیلار سوریه و فیلیسطینی کؤلئمئن دؤولتیندن آلدیلار.

۱۵۱۷: عثمانلیلار حجازدا حؤکمرانلیق قوردولار

۱۵۳۴: عثمانلیلار عراقی صفویلردن آلدی

۱۵۳۸: عثمانلیلار یمن ده حؤکمرانلیق قوردولار

۱۵۴۶: عثمانلینین کنگر (بصره) کؤرفزینه ائنیشی

۱۵۵۱: عثمانلی حاکمیتی قطره و عمانا چاتدی

۱۵۷۸: عثمانلیلار خزر دنیزینه چاتیر

۱۵۹۰: عثمانلیلار بوتون قافقازی و آذربایجانی- گورجو و ارمنینی اله کئچیردیلر

گونئی آسیا

۱۵۲۶: مغول ایمپئرییاسینین قورولماسی

آفریقا

۱۵۱۶: الجزایرده عثمانلی حاکمیتینین قورولماسی

۱۵۱۶-۱۵۱۷: کؤلئمئن دؤولتینین عثمانلی داغیدیلماسی، مصرده عثمانلی حاکمیتی

۱۵۵۱: لیبی ده عثمانلی حاکمیتینین باشلانغیجی

۱۵۵۷: عثمانلیلار حبش ویلایتینی قوردولار

۱۵۷۴: تونس‌ده عثمانلی حاکمیتینین باشلانغیجی

۱۵۷۷: عثمانلی حاکمیتینین فئززانا قدر گئنیشلنمه‌سی

۱۵۷۶-۱۵۸۰: مراکشده عثمانلی تأثیری

  ۱۷-جی عصر

شرقی آوروپا

۱۶۰۰: سیبیر خانلیغینین مغلوبیتی.

۱۶۰۶: زیتواتوروک مقاویله‌سی، عثمانلی ایمپئرییاسینین زیروه‌سینه چاتماسینی سیموولیزه ائدیر.

۱۶۸۳: عثمانلیلار طرفیندن ویانانین محاصره‌سی.

۱۶۹۹: کارلوویتس مقاویله‌سی. عثمانلیلار تنزوله باشلاییر.

کیچیک آسیا

اورتا آسیا

۱۶۰۵: روسیه یئنیسئیی ایشغال ائتدی

۱۶۱۵-۱۶۵۰: قیرغیزلارین روسلارا قارشی ساواشی

۱۶۲۰: یاکوت تورپاقلارینین روسیه ایلحاقی

۱۶۲۸: دولقانلار روسییانین حاکمیتی آلتینا گیردی

۱۶۲۸-۱۶۳۰: شرقی مغوللار طرفیندن مغلوب ائدیلن باشقا بیر مغول طایفه سی اولان کالمیکلار قازاخیستانی ایشغال ائتدیلر و وولقا بؤلگه‌سینده مسکونلاشدیلار.

۱۶۳۴-۱۶۴۲: روسییا طرفیندن یاکوت عصیانلارینین یاتیریلماسی

۱۶۳۹: روسیه ساکیت اوکئانا چاتدی

۱۶۸۰: مغول جونقارلارین شرقی تورکوستانی ایشغالی، چاغاتای خانلیغینین سونو

۱۶۸۰-۱۶۹۸: جونقارلارین قازاخ خانلیغینا هوجومو

گونئی آسیا

۱۶۲۸-۱۶۵۸: شاه جاهان، هیندیستان ایمپئراتورو.

۱۶۵۸-۱۷۰۷: هیندیستان ایمپئراتورو آورانگزئب.

۱۸-جی عصر

شرقی آوروپا

۱۷۴۲-۱۷۷۵: روسییادا پوقاچوو محاربه‌سی (تاتار عصیانی(

۱۷۸۳: کریمین روسلار طرفیندن ایلحاقی.

کیچیک آسیا

۱۷۱۷-۱۷۳۰: عثمانلیلارین لاله دؤورو

۱۷۳۶-۱۷۴۷: نادیر شاه باسقینی

۱۷۹۴: ایراندا تورک  قاجارلار سولاله‌سینین قورولماسی.

اورتا آسیا

۱۷۰۹: کوکاند خانلیغینین یارانماسی

۱۷۰۹-۱۷۱۸: جونقار-قازاخ خانلیغی ساواشی

۱۷۱۸: قازاخ خانلیغینین اوچه بؤلونمه‌سی

۱۷۲۱: خاکآسیانین روسییایا ایلحاقی

۱۷۳۱: قازاخ خانلیغینین کیچیک بیر حیصه‌سی روسییانین حمایه‌سینه کئچدی

۱۷۴۰-۱۷۴۷: خیوه خانلیغیندا ایران حاکمیتی

۱۷۵۵-۱۷۵۹: چینده حاکمیتی اله کئچیرن مانچو سولاله‌سی شرقی تورکوستانی جونقارلاردان آلدی.

۱۷۵۵: جونقارلارین بیر ایالتی اولان تووا، چینده نظارتی اله کئچیرن مانچو سولاله‌سینین حاکمیتی آلتینا گیردی.

۱۷۵۶: روسییا آلتای بؤلگه‌سینی اله کئچیردی

۱۷۸۵: مانقیتلار بخارا خانلیغیندا حاکمیتی اله کئچیردیلر

گونئی آسیا

آفریقا

۱۷۰۵: تونس‌ده حسینلر سولاله‌سی، عثمانلی ایمپئرییاسی

۱۷۹۸-۱۷۹۹: ناپولئون بوناپارتین مصر ائکسپئدیسییاسی. تورکیه-فرانسیز ساواشی.

۱۹-جو عصر

شرقی آوروپا

۱۸۲۹: یونانیستان مستقیل اولدو

۱۸۷۸: برلین مقاویله‌سی، صربییا، مونتئنئقرو (قاراداغ)، رومینییا مستقیللیک قازاندی، بلقاریستان مختاریت قازاندی

۱۸۸۱: یونانلارین فئسسالییانین ایلحاقی

۱۸۸۱: آتاتورکون آنادان اولماسی

۱۸۸۵: شرقی روم ائلینین بولقار ایلحاقی

کیچیک آسیا

۱۸۱۳: داغیستان و آذربایجانین روسییایا ایلحاقی

۱۸۲۷: بالکارلار روسییانین حاکمیتی آلتینا گیردی

۱۸۲۸-جی ایل: قاراچایلار روسییانین حاکمیتی آلتینا کئچدی

۱۸۲۸: ایروان و ناخچیوانین روسییایا ایلحاقی

۱۸۲۹: روسییا آخیسکانین ایلحاقی

۱۸۳۹: عثمانلی ایمپئرییاسیندا تنظیمات فرمانی

۱۸۷۶: عثمانلی ایمپئرییاسیندا ایلک آنایاسا

۱۸۸۴: محمد امین رسولزاده نین آنادان اولماسی

اورتا آسیا

۱۸۲۰: قازاخ خانلیغینین بؤیوک حیصه‌سی کوکاند خانلیغینین حاکمیتی آلتینا کئچدی

۱۸۴۷: قازاخ خانلیغینین تورپاقلاری تامامیله روسییایا کئچدی.

۱۸۵۱-۱۸۵۴: خیوه خانلیغینین روسلارا مغلوبیتی

۱۸۶۴: روسلارین غربی تورکوستانا قارشی یوروشلرینین باشلانماسی

۱۸۶۵: شرقی تورکوستاندا کاشقار خانلیغینین یارانماسی

۱۸۶۶: بخارا امیرلیگی روسییانین حاکمیتی آلتینا کئچدی

۱۸۶۶: بؤکئی خانین آنادان اولماسی

۱۸۶۸: کوکاند خانلیغی روسییانین حاکمیتی آلتینا کئچدی

۱۸۷۱: روسییا بالخاش گؤلونون اطرافینی ایشغال ائتدی

۱۸۷۳: خیوه خانلیغی روسییانین حاکمیتی آلتینا کئچدی

۱۸۷۶: کوکاند خانلیغینین روسییایا ایلحاقی

۱۸۷۷-۱۸۷۸: چین کاشقار خانلیغینی لغو ائتدی

۱۸۸۱-۱۸۸۴: تورکمنیستانین روسییایا ایلحاقی

گونئی آسیا

۱۸۰۵: مغول دؤولتی ماراتها کونفئدئراسیاسینی مغلوب ائد‌ن اینگیلیسلرین حمایه‌سینه کئچدی

۱۸۵۷: اینگیلیسلرین موغول ایمپئرییاسینی محو ائتمه‌سی، هیندیستاندا دوققوز عصرلیک تورک حکمرانلیغینین و وارلیغینین سونو

آفریقا

۱۸۰۱-۱۸۱۵: آفریقانین غرب اوجاقلاری ایله ساواشی

۱۸۲۲: سودان عثمانلی حاکمیتی آلتینا گیردی

۱۸۳۰-۱۸۴۲: فرانسانین الجزایری ایشغالی

۱۸۳۱-۱۸۴۰: عثمانلی-مصر ساواشی، مصرین مختاریت قازانماسی

۱۸۶۹: سووئیش کانالینین آچیلیشی

۱۸۸۱: فرانسانین الجزایری ایشغالی

۱۸۸۲: اینگیلیسلرین مصری ایشغالی

۱۸۸۵: ایتالییانین حبشیستانی ایشغالی

۱۸۸۵: سوداندا تورک حاکمیتینین سونو

۱۸۸۸: اینگیلیسلرین سومالییه هوجومو، آفریکا بوینوزو بؤلگه‌سینده تورک وارلیغینین سونو

۲۰-جی عصر آنادولو تورکلری ۶۰ ایله یاخین مستقیل دؤولتی اولان یئگانه اوزون عمرلو تورک بیرلیگی اولاراق قالدی.

۱۹۰۵: جدیدچیلیک حرکاتلارینین باشلانغیجی.

۱۹۱۰-۱۹۲۰: قازاخلارین و قیرغیزلارین آلاش اوردا حکومتی

۱۹۱۱-۱۹۱۲: تریپولینین ایتالییا طرفیندن ایشغالی

۱۹۱۲: بالکان محاربه‌لری

۱۹۱۵-۱۹۱۶: گئلیبولو دؤیوشو

۱۹۱۷: تورکوستان اؤز مختاریتینی اعلان ائتدی

۱۹۱۸: تورکیه ایله متفیق دؤولتلر آراسیندا مودروس باریشیق مقاویله‌سی ایمضالاندی.

۱۹۱۸: آذربایجان خالق جمهوریتینین اعلان ائدیلمه‌سی

۱۹۱۹-۱۹۲۲: تورکیه قورتولوش ساواشی باش وئردی.

۱۹۱۹-۱۹۲۸: باسماچیلارین سووئت اتفاقینا قارشی عصیانی

۱۹۲۱-۱۹۴۴: تاننو تووا خالق جمهوریتی

۱۹۲۲: تورکلرین یونانلار اوزرینده غلبه‌سی

۱۹۲۳: تورکیه‌ده جومهوریتین اعلان ائدیلمه‌سی

۱۹۳۲-۱۹۳۴: چینده شرقی تورکوستان اویغور ایسلام جمهوریتی

۱۹۳۸: آتاتورکون اؤلومو

۱۹۵۵: رسولزاده نین وفاتی

۱۹۴۴: روس اوردوسونون کمکی ایله قیسا عؤمورلو شرقی تورکوستان جمهوریتی اعلان ائدیلدی.

1945 : ایران دا آذربیجانین میللی حکومتینین سید جعفر پیشه وری طرفیندن یارادیلماسی.

1946 : آذربایجان میللی حکومتی ایران پهلوی رژیمی طرفیندن داغیدیلماسی و یئنی دن آذربایجانین ایرانا الحاقی

۱۹۵۵: سینجان-اویغور مختار بؤلگه‌سی: سینجان (شرقی تورکوستان) مختار بؤلگه اعلان ائدیلدی

۱۹۷۱: آوروپالیلار مرکزی آسیادان چکیلمه‌یه باشلادیلار

۱۹۷۴: تورکینین قبرس سفری

۱۹۸۳: شیمالی قبرس تورک جمهوریتینین مستقیللیک بیاننامه‌سی

۱۹۸۸: آذربایجان-ارمنیستان موناقیشه‌سینین باشلانماسی

۱۹۹۰: شوروی نین باکییا باسقینی

۱۹۹۱: شوروینین داغیلماسی و مستقیل دؤولتلر بیرلیینین یارانماسی

۱۹۹۲: تورک رئسپوبلیکالارینین بیرلشمیش میللتلره قبولو:

قازاخیستان

اؤزبکیستان

آذربایجان

تورکمنیستان

قیرغیزیستان

۱۹۹۲: ایلک تورکدیللی اؤلکه‌لرین زیروه توپلانتیسی ۳۰ اوکتیابر ۱۹۹۲-جی ایلده آنکارادا کئچیریلدی.

۱۹۹۳: آذربایجانین بیر حیصه‌سینین ائرمنیلر طرفیندن ایشغالی.

۱۹۹۳: ۱۹۹۳-جو ایلده آلماتیدا تورکدیللی اؤلکه‌لرین مدنیت و اینجصنعت ساحه‌لرینده امکداش‌لیغی تامین ائد‌ن تورک مدنیتی و اینجصنعتینین بیرگه ایداره‌سی یارادیلمیشدیر.

۱۹۹۳: مدنیت، اقتصادی و سیاسی فوروم اولان و بوتون تورک دؤولتلری و توپلوملاری ایله علاقه‌لی توپلوملارین ایشتیراک ائتدیی ایلک تورک کونقرئسی کئچیریلدی.

  ۲۱-جی عصر

۲۰۰۵: قیرغیزیستاندا لاله اینقیلابی.

۲۰۰۵: قازاخیستان لیدئری نورسولطان ناظاربایئو خالقا مراجعتینده مرکزی آسیادا عمومی بازار یاراتماغی تکلیف ائتدی.

۲۰۰۵: اؤزبکیستاندا اندیجان حادثه‌لری

۲۰۰۶: باکی-تفلیس‌-جیهان بورو کمری ایستیفاده‌یه وئریلیب.

۲۰۰۷: ساحلیانی اؤلکه‌لر خزرین ایستاتوسونو معین ائتمک اوچون ایلک دفعه بیر آرایا گلدیلر.

۲۰۰۸: ۲۱ نویابر ۲۰۰۸-جی ایلده تورکیه، آذربایجان، قازاخیستان و قیرغیزیستان آراسیندا تورکدیللی اؤلکه‌لرین پارلامئنت آسسامبلئیاسینین یارادیلماسی.

۲۰۰۹: تورک شوراسی یارادیلیب.

۲۰۲۰: آذربایجان داغلیق قاراباغ موناقیشه‌سینی 44 گونلوک وطن محاربه سی ظفری ایله حل ائدیب

2023 : تورک دولتلر تشکیلاتی یاراندی