Dr. Hüseyn Şərqidərəcək Soytür ilə olduqca maraqlı müsahibə
مصاحبه ائدن : علویه ابوالفضل قیزی
Müsahibəni apardı :
Ülviyə Əbülfəz qızı
سیزی دوشوندوره‌جک بیر موصاحیبه اولاجاق:
«دوشونجه‌لرینیز داورانیشلارینیزا، وضعیتلرینیزه، ایمکانلارینیزا و حیاتینیزین دیگر آسپئکتلرینه بؤیوک تأثیر گؤستریر، چونکی ایستدیینیز شئیه چاتدیغینیز ایلک یئر عاغلینیزدادیر.»
«تدقیقات‌چیلار حساب ائدیرلر کی، اینسانلار بئش دویغو اورقانی واسطه‌سیله گونده تخمیناً ۳۴ گیقابایت معلومات آلیر.
احتیاج دویدوغو معلوماتلارینی سوزگجدن کئچیره‌ن بئیین عقل‌لی سیستئمیدیر.
سلام عزیز ایزلییجیلریمیز. بو دفعه " قوناق کورسوسو" روبریکاسینین قوناغی پسیخولوق، یازار تهراندا نشر اولونان «خدافرین» درگیسینین تاسیس چیسی و باش رئداکتورو دؤکتور حسین شرقی دره‌جک سوی تورک‌دور.
خوش گؤردوک، حسین بی. سیزی پورتالیمیزدا یئنیدن گؤردویوموز اوچون شادیق، زامانین دیرینی آنلاییب کئچک سواللاریمیزا.
۱-جی سوال : حسین بی، تئز- تئز ائشیدیریک کی، دوشونجه‌میزی دییشسک، حیاتیمیزی دا دییشجییک. دوشونجه‌لرین حیاتیمیزا تأثیری نئجه‌دیر؟
-سلام اولوییه خانیم، خوش گؤردوک. سؤیلدیینیز کیمی، واختی ایتیرمیک، سواللارینیزی جاوابلاماغا حاضیرام.
کاینات صورت چیخاران ماشینلا ماراقلی بیر اوخشارلیق داشیییر! نه وئرسن، او سنه قاییداجاق! منفی دوشونجه‌لری گؤزل، مثبت دوشونجه‌لره چئویرمک بوتون حیاتینیزی دییشه بیلر. عاغلینیزین قاناد وئردیی شئی رئاللیغا چئوریلن خیال اولا بیلر.
بیر مقصد حاقیندا دوشوننده، اونو ذهنینده قبول ائد‌نده، اونو الده ائدیله بیلن حساب ائد‌نده و اونا فوکوسلاناندا، موطلق اویغون حرکتله او مقصده چاتاجاقسان. اما نییسه ائده بیلمیجیینیزی ذهنینیزده قبول ائتدیک‌ده، عملده بونو ائده بیلمیجکسینیز. و هر ایکی حالدا، سیز حاقلیسینیز.
نییسه باجارماق و یا باجارماماق ایلک اولاراق دوشونجه‌لرینیزده گؤرونور و قبول ائدیلیر. ایسته‌سه‌نیز ده، ایسته‌مه‌سه‌نیز ده، دوشونجه‌لرینیزی دییشدیرمک حیاتینیزین گئدیشاتینی دییشه بیلر. اگر حیاتینیزین دییشمه‌سینی و بؤیومه، ترققی، بؤیوک اوغور و زنگینلیک یولو کئچمه‌سینی ایستییرسینیزسه، دوشونجه‌لرینیز اوزرینده ایشلیین کی، اؤز حیاتینیزدا (و بلکه ده سونرادان باشقالارینین حیاتیندا) نفوذلو اینسان اولا بیلسینیز.
فیکیرلری دییشدیرمیین آچاری بونلاردیر :
ان یوکسک بال و اوغورلاری الده ائتمک اوچون دوشونجه‌لرینیزی دییشدیره‌رک ایداره ائتملیسینیز. دوشونجه‌لرینیز داورانیشلارینیزا، وضعیتلرینیزه، ایمکانلارینیزا و حیاتینیزین دیگر آسپئکتلرینه بؤیوک تأثیر گؤستریر، چونکی ایستدیینیز شئیه چاتدیغینیز ایلک یئر عاغلینیزدادیر.
اگر مثبت دوشونجه‌لرینیز وارسا، یاخشی و مثبت حادثه‌لر حیاتینیزا یول آچاجاق، بئینینیزی نئقاتیو دوشونجه‌لرله قیدالاندیرسانیز، دایم بلالارلا، خوشاگلمز حادثه‌لرله قارشیلاشاجاقسینیز.
تدقیقات‌چیلار حساب ائدیرلر کی، اینسانلار بئش دویغو اورقانی واسطه‌سیله گونده تخمیناً ۳۴ گیقابایت معلومات آلیر و احتیاج دویدوغو معلوماتلاری سوزگجدن کئچیره‌ن بئینینیزین عقل‌لی سیستئمیدیر. اصلینده، بئیین سیزه بئینینیزدن ایستدیینیز و دقتینیزی جعملدیینیز معلوماتلاری وئریر. توتاق کی، سیز کوچه‌ده گئدرکن بوتون معلوماتلار بئینینیزده قئید اولونور. ایشاره‌لرده‌کی آدلار، اطرافینیزداکی موختلیف آوتوموبیللر، فرقلی خصوصیتلره مالیک مینلرله پیادا، آغاجدا قوش، موختلیف ماغازالار و س... بس سیز، حقیقتا، بو معلوماتلاردان هانسینا دقت یئتیریرسینیز؟!
بئله‌لیکله، ایلک آددیم اولاراق عاغلینیزا و دوشونجه‌لرینیزه دقت یئتیرمه‌یه چالیشین، اؤزونوزو کشف ائدین و موتیواسییا و احتیراصینیزی قیمتلندیرین. اصلینده دوشونجه‌لرینیز دونیانیزی یارادیر و اطرافینیزداکی موحیطه تأثیر ائدیر. چونکی کاینات سیزین دوشونجه‌لرینیزه دقت یئتیریر و ذهنینیزده آیدین و جانلی اوبراز یاراتدیغینیزی تام اولاراق سیزه وئریر.
مثبت علاقه‌لر بسله یین!
موفقیته، نعمتلره و زنگینلییه نایل اولماق اوچون سیزه لازیم اولان تک شئی ایستدیینیز موناسیبته صاحب اولماق و تام اولاراق ایستدیینیز یاخشی شئیلر حاقیندا دوشونمک‌دیر. ایستکلرینیزه دقت یئتیرمک مثبت دوشونمک دئمکدیر. بیز دفعه‌لرله گؤرموشوک کی، اینسانلارین قورخدوقلاری شئی باشلارینا گلیب و اونلار همیشه بیزیم بختیمیزدن و پیس شئیلرین باشیمیزا گلدییندن همیشه شیکایت ائدیر و شیکایتلنیرلر! اونلار اونودوبلار کی، یازیق عقل یاخشی و پیس دوشونجه‌لری آییرد ائتمک‌ده عاجیزدیر و یالنیز سنین ایستدیین شئیی سنه وئریر!
دوشونجه‌میز و حیاتین معناسی اینساندان اینسانا، گوندن گونه، ساعت‌دان ساعتا دییشیر. اونا گؤره ده واجیب اولان عمومی حیاتین معناسی دئییل، داها چوخ هر بیر فردین موختلیف آنلاردا حیاتینین معناسینی و مقصدینی تاپماسیدیر. بو عمومی سوال شاهمات چئمپیونوندان شاهمات اویونوندا فیقورلار اوچون ان یاخشی حرکتین نه اولدوغونو سوروشماغا بنزییر.. اینسانین بیر عؤمور خرجلدیی و حیات‌دا یئرینه یئتیرمه‌لی اولدوغو کونکرئت بیر میسسییاسی (گورو) اولدوغو هئچ بیر موجررد معنا یوخدور. اونون بو وظیفه و میسسییانی یئرینه یئتیرمک‌ده داوام‌چیسی یوخدور و حیات دؤنمزدیر. اونون مسولیتی بنزرسیز و میثیلسیزدیر و اونو یئرینه یئتیرمک ایمکانی دا میثیلسیزدیر. حیات‌داکی هر بیر وضعیت اینسانا موباریزه آپارماغا ایمکان وئره‌ن قیزیل فورصت‌دیر. اونا بیر دویون وئریر کی، اونو آچماق شانسی اولسون. بونو آچماق اوچون دوشونجه‌یه مراجعت ائتمک گرک‌دیر.
اینسان حیاتینین معناسینین نه اولدوغونو سوروشمامالی، داها چوخ بیلمه‌لیدیر کی، او، بو سواللا اوز-اوز‌دیر. بیر سؤزله، فرد اؤز حیاتینا جواب دهدیر و حیات سوالینا یالنیز او جاواب وئره بیلر.
منجه، عاغلینیزین یاخشی و یا پیسله هئچ بیر علاقه‌سی یوخدور، عکسینه ایستدیینیز و یا ایستمدیینیز شئیدیر. بونا گؤره ده، مثبت موناسیبت اطرافینیزدا باش وئره‌ن مثبت حادثه‌لری گؤرمه‌یه کؤمک ائدیر. اودور کی، دوشونجه‌لرینیزی دییشدیریب آرزو اولونمازلارینیزا (منفی) دئییل، اؤز ایستکلرینیزه (مثبت) دقت یئتیرمک داها یاخشیدیر.
دوشون دییش و حرکته کئچ. هدفلرینیزه چاتماق اوچون بیر آددیم (کیچیک ده اولسا) آتین. اگر حیات‌دا اوغور قازانماق ایستییرسینیزسه، ساده‌جه اللرینیزی دیزلرینیزین اوستونه قویون و آیاغا قالخین. اهمیتلی و اوغورلو اینسانلارین حیاتی اونلارین ایشی ایله سیخ باغلیدیر. حیاتینیزی دییشدیرمک اوچون هدفلرینیز و آرزولارینیز حاقیندا دوشونمه‌لی، سونرا حرکته کئچملیسینیز، احتیراصلارینیزی معین ائتمه‌لی و بو یولدا اونلاری آراشدیرمالیسینیز.
ایستدیینیز شئیین آیدین و دقیق ویزواللاشدیریلماسی سیزه دوغرو زاماندا دوغرو یئرده اولماغا کؤمک ائد‌جک. اصلینده، بئینینیز طلب ائتدیینیز معلوماتی دوغرو زاماندا و دوغرو یئرده سئچیر و گؤستریر. بئله‌لیکله، خیاللارینیزدا گوجلو اولون و خیاللارینیزین آیدین منظره‌سینی یارادین و دوشونجه‌لرینیزی دییشدیره‌رک ایستکلرینیزله باغلی مثبت دوشونجه‌لری قورویون.
مثبت بیر موناسیبته صاحب اولماق و اصلینده ایستدیینیزه دقت یئتیرمک اوچون کئچمیشینیزی اونوتماق و یا پیس کئچمیش حادثه‌لری مثبت دوشونجه‌لرله اوز ائتمه یی باجارمالیسینیز. ماراقلیدیر کی، بو یولدا اوغور قازانماق اوچون «اؤزونوزله دانیشماق کیفایت‌دیر» و بونونلا دا دقتینیزی ایستکلرینیزه یؤنلدین. شوبهه‌سیز کی، بو ایستکلره تابع اولماقلا نفسینیزدن باشقا هئچ نه قازانمازسینیز! فیکیرلرینیزی دییشمک تئزلیکله اؤز نتیجه‌لرینی گؤستره‌جک!
هوسلی اولون کی، اؤزونوزو موتیواسییا ائده بیلسینیز. خوشبخت بیر روح، آرزولارینیزی حیاتا کئچیرمک و یولونوزا خوشبخت و اوغورلا داوام ائتمک اوچون حیاتین یاخشی هدییه‌لریندن ماکسیموم ایستیفاده ائتمه‌یه ایمکان وئریر. اصلینده، هدفینیزه چاتماق اوچون کیفایت قدر موتیواسییا حیسس ائتدیک‌ده، ایستدیینیزین آرخاسینجا سربست و سرعتله گئدیرسینیز و یولونوزدا هئچ بیر مانعه تصووور ائتمیرسینیز، چونکی هر شئیین حل اولونا بیلجیینه اینانیرسینیز.
دونیانیزی دییشمک اوچون دوشونجه‌لرینیزی دییشدیرمیی اوستون توتماغی باجارمالیسینیز. اولا بیلسین کی، زنگینلییه، اوغورا، خوشبختلییه و سئوینجه نایل اولماق سیزین اوچون دییشیک‌لیک دئمکدیر، اونا گؤره ده اولجه اونلار حاقیندا دوشونجه‌نیزی دییشین.
2- جی سوال - آنتی سیپاسییا قورخوسو (باش وئرممیش بیر حادثه و یا وضعیت باره‌ده اولجه‌دن ناراحاتلیق، گرگینلیک و قورخو حیسس ائتمک) ایله نئجه موباریزه آپارماق اولار؟
آنتی سیپاسییا قورخوسو او دئمکدیر کی، بیز حادثه‌لری واختیندان اول تخمین ائتمه‌یه باشلاییرق حالبوکی بئله بیر اولای یوخدو. ساده‌جه، ذهنیمیزین یاراتدیغی سوروندور. اونو باشقا معنالاری دا مشغول اولماق، واختیندان اول دانیشماق و یا بیر شئی حرکت حاقیندا تخمین ائتمک، قارشیسینی آلماق، اوستون توتماق، قاباقدا اولماق، واختیندان اول ایستیفاده ائتمک، ایر‌لیله‌مک واختیندان تلسمک آنلامیندادیر.
آنتی سیپاسییا قورخوسو (آنتی سیپاسییا ناراحاتلیغی)، معین حادثه‌لره و یا شرایطه جاواب اولاراق یارانان بیر ناراحاتلیق نؤوودور. اینسانلار اجتماعی چیخیش، ایش موصاحیبه‌سی و یا پئرفورمانس گؤسترمک کیمی معین وضعیتلرده اؤزلرینی باجاریقسیز و یا ناراحات حیسس ائده بیلرلر. بو ناراحاتلیق عادتا اینسان آنتیسیپاسییا قورخوسو پروبلئملری ایله اوزلشمک‌ده اؤزونو عاجیز و یا باجاریقسیز حیسس ائتدیک‌ده باش وئریر و ائموسیونال و داورانیش دییشیک‌لیکلری ایله موشایعت اولونا بیلر. آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین معالیجه‌سی عادتا مصلحت و استراحت اصوللاری کیمی پسیخوتئراپییادان عبارت‌دیر.
آنتی سیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغیندان اذیت چکنلرین سرعتلی اورک دؤیونتوسو اولور. بونلار چوخوموزون موختلیف وضعیتلرده قارشیلاشدیغی تانیش سیمپتوملاردیر. بونلار ناراحاتلیقلا قارشیلاشدیغیمیز سیمپتوملاردان یالنیز بیر نئچه‌سیدیر. بیزی تهلوکه‌دن قوروماق اوچون نظرده توتولموش عمومی بیر دویغودور. ناراحاتلیغین موختلیف سببلری اولا بیلر و عینی سیمپتوملارا سبب اولا بیلر. بعضا هئچ بیر تهلوکه اولمادان بیز گرگینلیک، ناراحات ائدیجی فیکیرلر و آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی آدلانان خصوصی ائموسییالار یاشاییریق.
آنتی سیپاسییا قورخوسو- ناراحاتلیغی یئنی، تانیش اولمایان و یا ایسترسلی وضعیتلره جاواب اولاراق اورتایا چیخان بیر نؤوع ناراحاتلیق پوزوقلوغودور. بو، ایشین حسابلانماسی کیمی حسساس و واجیب وضعیتلرده قارشیلاشا بیلجیینیز بیر حیسس‌دیر. اصلینده، آلیشمادیغینیز وضعیتلرله قارشیلاشدیغینیز زامان گرگینلیک و ناراحاتلیق یاشاییرسینیزسا - مثلاً، یئنی یئره سیاحت ائتمک و یا یئنی بیر ایش اوچون موصاحیبه وئرمک - او زامان آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی یاشاییرسینیز.
بیر چوخ اینسانلار حیاتلارینین بیر نقطه‌سینده آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی یاشاییرلار. وضعیت یونگول اولدوقدا، آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی معالیجه طلب ائتمیر.
آنتی سیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی خصوصی بیر طببی وضعیت دئییل. بونون عوضینه، بو، بیر چوخ اینسانین "راحتلیق زوناسیندان" کناردا اولدوقلاری زامان یاشادیقلاری نورمال ناراحاتلیغی تصویر ائتمک اوچون بیر یولدور. نتیجه اعتباری ایله اینسانلار، عادتا، یالنیز آرا-سیرا، عادتا یئنی و یا چتین بیر ایش گؤردوکلری زامان آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی یاشاییرلار.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی پوزغونلوغو دا طیببی پوزغونلوغون بیر نؤوونه چئوریله بیلر کی، بو دا اینسانلارین گونده‌لیک حیاتینا اهمیتلی تأثیر گؤستره بیلر.
پسیخولوژی کونسولتاسییا (مشاوره) و آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین سیمپتوملاری
تانیمادیغی وضعیتلره جاواب اولاراق بیر آز ایسترس و یا ناراحاتلیق حیس ائتمک نورمالدیر. پروبلئم و یا پوتئنسیال تهلوکه ایله قارشیلاشدیغینیز زامان بو ایسترس بده‌نینیزی جاواب وئرمه‌یه حاضیرلاماغا کؤمک ائدیر. بونونلا بئله، حدیندن آرتیق ناراحاتلیق دقتی جعملمیی چتینلشدیره‌ن خوشاگلمز سیمپتوملارا سبب اولا بیلر.
دیگر طرف‌دن، هر کس فرقلی رئاکسییا وئریر و سیمپتوملار نه قدر استرس‌دن تاثیرلندیینه گؤره اینساندان اینسانا دییشه بیلر. معین شرطلره جاواب اولاراق اینسانلار آشاغیداکی سیمپتوملارلا قارشیلاشا بیلر:
کونسئنتراسییادا (توپارلاما) چتینلیک
دویغولاری و احوال-روحیه‌نی ایداره ائتمک‌ده چتینلیک
ائموسیونال اویوشما
عادی هوببیلره ماراغین ایتمه‌سی
آتلاما و یا ناراحاتلیق
از‌له گرگینلیگی و آغری
بولانتی و ایشتاسیزلیق
یوخو پروبلئملری
ایسهال
باشگیجللنمه
قورو آغیز
یونگوللوک
آرتان اورک درجه‌سی و سرعتلی، دایاز نفس
تیترمیش اللر
بوزولموش از‌له‌لر
قیجیقلانما
از‌له گرگینلیگی
اورک بولانما
عصبی اولماق
ناراحاتلیق و یا تیتره‌مه
ترله‌مه
یوکسک قیجیقلانما
ناراحاتلیق، یوخو پروبلئمی و چاخناشما حیسی ده آنتیسیپاسییا قورخوس ناراحاتلیغینین عمومی سیمپتوملاریدیر.
بو جور وضعیتلر بعضا سیخ ناراحاتلیق و یا قورخو دؤورو اولان چاخناشما هوجومونا دا سبب اولا بیلر. بو سیمپتوملارین قارشیسینی آلماق اوچون اینسانلار بعضا ناراحاتلیق رئاکسییاسینا سبب اولاجاغینی بیلدیکلری وضعیتلردن قاچماغا باشلایا بیلرلر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینا سبب اولان شئی اینساندان اینسانا دییشه بیلر. استرس و ناراحاتلیق سببلری بونلار اولا بیلر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیق پوزغونلوغونون یارانماسینین اساس سببلریندن بیری یئنی وضعیتلر یاشاماق و یا دییشن و کئچید وضعیتینده اولماقدیر. نه گؤزلدیینیزه و نئجه جاواب وئرجیینیزه امین اولمادیقدا، چوخ گومان کی، اؤزونوزو ناراحات و عصبی حیس ائدجکسینیز.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی، کئچمیشده معین بیر وضعیت‌ده منفی و یا اوزوجو بیر تجروبه‌نیز وارسا دا باش وئره بیلر. مثلاً، اگر بیر دفعه ایجتیمایت قارشیسیندا چیخیش ائدرکن پیس تجروبه‌نیز اولوبسا، نؤوبتی دفعه اوخشار وضعیتله قارشیلاشدیغینیز زامان ناراحاتلیق کئچیره بیلرسینیز.
عمومیلیک‌ده ناراحاتلیغا داها چوخ مئیللیسینیزسه، آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی یاشاما احتیمالینیز دا یوکسک‌دیر.
آنکسیئتئه پوزغونلوقلارینین اینکیشافیندا رول اوینایا بیله‌جک دیگر عامللر آراسیندا گئنئتیکا، بئیین کیمیاسی و اطراف موحیطین تأثیرلری داخیلدیر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی پسیخولوقلارین دیاقنوز قویدوغو خصوصی بیر طیببی وضعیت دئییل. بونونلا بئله، بو، هله ده بیر اینسانین حیاتینا اهمیتلی درجه‌ده تأثیر گؤستره بیلر و اینسان بونون عهده‌سیندن گلمک اوچون کؤمک ایسته‌یه بیلر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی ایله عمومیلشدیریلمیش ناراحاتلیق پوزغونلوغونو آییرد ائتمک واجیب‌دیر. آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی پوزغونلوغو معین بیر وضعیته جاواب اولاراق باش وئریر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی تئز-تئز اوزونه کؤمک و یا اوزونه کؤمک ایستراتئگییالاریندان ایستیفاده ائتمکله ایداره اولونا بیلر، لاکین بیر اینسانین ناراحاتلیغی چوخ ناراحاتلیق دوغورورسا و یا گونده‌لیک حیاتینا موداخیله ائدیرسه، داها پئشکار معالیجه طلب اولونا بیلر.
پسیخوتئراپییا، درمان و یا بو ایکی واریانتین بیرلشمه‌سی استرس و ناراحاتلیغی معالیجه ائتمک اوچون ایستیفاده اولونور.
۱. درمان معالیجه‌سی
حکیمینیز آنکسیئتئه سیمپتوملارینی ایداره ائتمه‌یه کؤمک ائتمک اوچون آلپرازولام، کلونوپین (کلونازئپام) و یا آتیوان (لورازئپام) کیمی ناراحاتلیق علیه ینه درمانلار تعیین ائده بیلر. بو درمانلار آسیلیلیق ریسکی داشیدیغیندان، عادتا یالنیز قیسامدتلی ایستیفاده اوچون تعیین ائدیلیر.
۲. ائکسپوزیسییا تئراپییاسی
ائکسپوزیسییا تئراپییاسی حکیمین آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینی آزالتماق و ایداره ائتمک اوچون ایستیفاده ائده بیلجیی پسیخوتئراپییا اصوللاریندان بیریدیر. آدیندان دا گؤروندویو کیمی، ایفشا تئراپییاسی اؤزونوزو قورخدوغونوز وضعیتلره معروض قویماغی احاطه ائدیر.
واخت کئچدیکجه بو معروض قالما ناراحاتلیغینیزی تدریجا آزالتماغا کؤمک ائد‌جک و اؤزونوزو بو ایسترسلی وضعیت‌ده تاپدیغینیز زامان ائموسییالارینیز اوزرینده داها چوخ نظارت ایمکانی وئره‌جک‌دیر.
۳. منفی دوشونجه‌لرله مشغول اولماق
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیق پوزغونلوغونو معالیجه ائتمک اوچون خسته‌نین منفی دوشونجه‌لرینی و ناراحاتلیق حیسلرینی داها مثبت و فایدالی دوشونجه‌لرله عوض ائتمک اوچون ایدراک-داورانیش‌چی تئراپییا کیمی پسیخوتئراپییا تئکنیکاسیندان ایستیفاده ائده بیلر.
۴. ساکیتلشدیریجی اصوللار
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیق پوزغونلوغونون عهده‌سیندن گلمک اوچون بیر سیرا استراحت اصوللاریندان دا ایستیفاده ائده بیلرسینیز. بعضی استراحت ایستراتئگییالارینی اؤیره‌نین و تطبیق ائدین کی، ناراحات بیر وضعیت‌ده اولدوغونوز زامان ساکیت قالماق اوچون بو اصوللاردان ایستیفاده ائده بیلسینیز.
مثلاً، درین نفس آلماغا چالیشین. پروقرئسسیو از‌له‌لرین راحتلاماسی بده‌نده‌کی موختلیف از‌له قروپلارینین تدریجا سیخیلماسینی و سونرا راحتلاماسینی احتیوا ائدن باشقا بیر فایدالی تاکتیکادیر.
۵. فیزیکی فعالیت
فیزیکی مشق و یا قروپ ایدمانی، ایلنجه‌لی فیزیکی مشقلرده ایشتیراک ائتمک، ایلنجه‌لی استراحت فعالیتینده ایشتیراک ائتمک و یا عمومیتله ایدمان ائتمک کیمی فیزیکی فعالیتلر آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی ایله موباریزه‌ده چوخ فایدالی اولا بیلر. ذهینلیلیک و یا مئدیتاسییا و یا یوقا کیمی مشقلر ائتمک هر جور ناراحاتلیغین ایداره ائدیلمه‌سینه و معالیجه‌سینه بؤیوک تأثیر گؤستریر.
۶. کافئین قبولونو آزالدین
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین سیمپتوملارینی ایداره ائتمه‌یه کؤمک ائده بیله‌جک باشقا بیر عامل کافئین مصرفینی آزالتماقدیر. بعضا یوکسک کافئین مصرفی بعضی اینسانلاردا آرتان استرس و ناراحاتلیغا سبب اولا بیلر. نتیجه‌ده، حدیندن آرتیق ناراحات اولان اینسانلارا کافئین قبولونو آزالتماق توصیه اولونا بیلر.
داوام‌لی آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی بعضی اینسانلاردا بیر سیرا فسادلارا سبب اولا بیلر. دئپرئسسییا، حدیندن آرتیق استرس، جمعیت‌ده اولماق ایسته‌مه‌مه‌سی، پیسلشن پسیخی و فیزیکی وضعیتلر، یوخوسوزلوق و دیگر بو کیمی شئیلر داوام ائدن آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین فسادلاری اولا بیلر.
بعضی اینسانلاردا بو تیپ پوزغونلوق پانیک آتاکلارا دا سبب اولا بیلر. آکادئمیک و ایش وضعیتلرینده بو جور ناراحاتلیق یارادیجیلیغی و تاپشیریقلاری یئرینه یئتیرمک قابیلیتینی آزالدا بیلر و نتیجه‌ده بو فردلرین اینتیهار ریسکی داها یوکسک‌دیر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین موعالیجه واریانتلارینا درمان و پسیخوتئراپییا داخیلدیر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین قارشیسینی آلماق اوچون اؤزونوزو و استرس و ناراحاتلیق کئچیردیینیز وضعیتلری تام باشا دوشملیسینیز.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینین قارشیسینین آلینماسی یوللاری
وضعیتلری ایداره ائتمک و نظارت ائتمک، ناراحاتلیق حیسلرینین قارشیسینی آلماغین ان یاخشی یوللاریندان بیریدیر. آنکسیئتئه حاقیندا معلومات الده ائدین و اونون علامتلرینی تانییین. ذهینلیلیک، استراحت اصوللارینی تطبیق ائتمک و تکرارلاماق و دوزگون نفس آلما تئکنیکالاریندان ایستیفاده ائتمک، مصلحت‌چیدن کؤمک آختارماق و پهریزینیزی تنظیمله‌مک آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیق پوزغونلوغونون ایداره ائدیلمه‌سینده و قارشیسینین آلینماسیندا سیزه چوخ کؤمک ائده بیلر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی حیسلرینه نئجه رئاکسییا وئردیینیزی قیمتلندیرمک واجیب‌دیر. اؤزونوزو باشقالاریندان تجرید ائتمه‌یه مئیللیسینیز؟ اؤزونوزو داها یاخشی حیس ائتمک اوچون ایمپولس آلیشلار ائدیرسینیز؟ یوخسا استرسی آرادان قالدیرماق اوچون ائموسیونال یئمه‌یه و یا ایسپیرته (الکل) مراجعت ائدیرسینیز؟ بو غیری-ساغلام موباریزه مئخانیزملرینی تانیدیقدان سونرا مورککب و ناراحات ائموسییالارین عهده‌سیندن گلمک اوچون داها ساغلام و ائففئکتیو یوللار آختارا بیلرسینیز.
ظاهرا، آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغی و سوسیال ناراحاتلیق چوخ اوخشار گؤرونه بیلر. اونلار بیر قدر اوست-اوسته دوشور، چونکی سوسیال ناراحاتلیغی اولان اینسانلار عادتا آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیغینا سبب اولان حادثه‌لردن قورخا بیلرلر.
خصوصی و محدود وضعیتلرده قورخو و یا ناراحاتلیغین تصویری؛ باشقالاری طرفیندن ایزلنیلمک و محاکیمه اولونماقدان داوام‌لی قورخو.
آنتیسیپاسییا قورخوسو (گله‌جک قورخوسونو) و ناراحاتلیغینی معالیجه ائتمک
مودیرینیزله گؤروشدن اول گئجه‌نی یاتا بیلمه‌یه‌جک قدر ناراحات اولموسونوزمو؟ بلکه ده، پارتنیورونوزلا دانیشدیغینیز زامان اوووجلارینیز ترلییر.
هئچ کیمین گلجیین نه اولاجاغینی، ایش و یا موناسیبت وضعیتلرینین نئجه گئدجیینی بیلمه‌مه‌سی تامامیله نورمالدیر. و یا بلکه ده طبیعی فلاکتلر، یاخینلارینیزین ایتکیسی و یا داها آز راست گلینن حادثه‌لر سیزی داها چوخ ناراحات ائدیر.
باش وئره بیله‌جک و یا اولمایا بیله‌جک پیس شئیلردن گؤزلنیلن ناراحاتلیق، قورخو و ناراحاتلیق. بو، موختلیف کونتئکستلرده باش وئره بیلر، لاکین او، عادتا پروقنوزلا‌دیرا بیلمیجیینیز و یا ایداره ائده بیلمیجیینیز شئیلره دقت یئتیریر. یئنه دئییرم، بو ناراحاتلیقلار نورمالدیر، لاکین گونده‌لیک حیاتینیزا تأثیر ائتمه‌یه باشلاسا، گؤزلنیلن ناراحاتلیغین علامتی اولا بیلر.
گؤزلنیلن ناراحاتلیق کئچیجی عصبیلیک‌دن ضعیفله‌دن قورخو حیسینه قدر دییشه بیلر.
گؤزلنیلن ناراحاتلیقلا، ان پیس وضعیت سسئناریلرینی تصووور ائتمک اوچون چوخ واخت صرف ائده بیلرسینیز. بو آرزوولونماز نتیجه‌لره چوخ دقت یئتیرمک ده مایوسلوغونوزو و ثمرسیزلیینیزی آرتیرا بیلر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ایله باغلی ناراحاتلیق و گله‌جک قورخوسو و یا ناراحاتلیق پوزغونلوق دئییل، بیر سیمپتوم‌دور. گله‌جک اوچون ناراحاتلیق و یا گؤزلنیلن ناراحاتلیق اؤزلویونده پسیخی پوزغونلوق دئییل، لاکین بعضی پسیخولوژی پوزغونلوقلارین اساس علامتی اولا بیلر.
گؤزلنیلن ناراحاتلیق و یا گله‌جکله باغلی ناراحاتلیق و گله‌جک قورخوسو اؤزلویونده پسیخی ساغلام‌لیق پوزغونلوغو دئییل، عمومیلشدیریلمیش ناراحاتلیق پوزغونلوغونون بیر علامتی کیمی گؤرونه بیلر.
سوسیال آنتیسیپاسییا قورخوسو رد ائدیلمک و یا منفی محاکیمه ائتمک قورخوسونو احتیوا ائدیر. چوخ واخت بو قورخولاری فیزیکی ناراحاتلیق علامتلری ده موشایعت ائدیر. اگر سوسیال ناراحاتلیغینیز وارسا، اوتانج وئریجی بیر شئی سؤیله‌مک‌دن و یا دوستلارینیزا و یا ایشینیزه باشا گله بیله‌جک جدی سوسیال سهو ائتمک‌دن ناراحات اولا بیلرسینیز. گله‌جک‌ده باشقالارینین تنقیدیندن ناراحات اولماق هر هانسی بیر مؤوضودا فیکیرلرینی بؤلوشمیی و یا فیکرینیزی بیلدیرمیی چتینلشدیره بیلر.
معین بیر فوبییا گونده‌لیک اشیالار و یا تجروبه‌لردن گوجلو بیر قورخو احتیوا ائده بیلر. ساعت، هؤرومچک، هوندورلوک و یا آوتوبوسا مینمک. فوبییالاری اولان اینسانلار چوخ واخت قورخدوقلاری شئیله تماس‌دا اولماقدان چوخ ناراحات اولورلار.
فوبییا ایله باغلی گؤزلنیلن ناراحاتلیق او قدر گوجلو اولا بیلر کی، نیین باهاسینا اولورسا اولسون چؤله چیخماقدان چکینیرسینیز، بو دا دوستلارینیز و یاخینلارینیزلا موناسیبتلرینیزی گرگینلشدیره بیلر.
آنتیسیپاسییا قورخوسو ناراحاتلیق پانیک پوزغونلوغونون عمومی بیر سیمپتومودور. چاخناشما هوجوملاری سینه آغریسی، نفس آلماقدا چتینلیک و گوجلو قورخو حیسی ده داخیل اولماقلا بیر چوخ خوشاگلمز حیسلری احتیوا ائدیر. اگر چاخناشما هوجومو کئچیرمیسینیزسه، خصوصیله ده اونو نیین تتیکلدیینی بیلمیرسینیزسه، باشقا بیر چاخناشما اولا بیلجییندن ناراحات اولماق چوخ طبیعیدیر. چاخناشما هوجوملاری ایله باغلی ناراحاتلیق حدیندن آرتیق اولا بیلر. باشقالارینین قارشیسیندا نظارتی ایتیرمک‌دن ناراحات اولماق سیزی اجتماعی یئرلردن قاچماغا وادار ائده بیلر. سوکان (فرمان) آرخاسیندا اولارکن پانیک آتاک کئچیرمه قورخوسو آوتوموبیل ایداره ائتمه‌نیزه مانع اولا بیلر کی، بو دا حرکت ائتمک قابیلیتینیزه تأثیر ائده بیلر.تراوما یاشامیش بیر چوخ اینسان اونو یئنیدن یاشاماق قورخوسو ایله یاشاییر. تراوما ایله علاقه‌لی تئتیکلئییجیلئر، گؤزلنیلن ناراحاتلیق حیسلرینیزی آرتیرا بیلر. اگر حادثه هئچ واخت عاغلینیزدان اوزاق دئییلسه، باش وئره‌نلری خاطیرلاماغا و باشقا بیر شئی حاقیندا دوشونمه‌یه چالیشماق اوچون اونون یئنیدن باش وئرمه‌سیندن ناراحات اولماغا چوخ واخت صرف ائده بیلرسینیز.
ناراحاتلیق حاقیندا اؤزونوزله نئجه دانیشدیغینیز واجیب‌دیر. باش وئره‌ن پیس شئیلردن ناراحات اولماق طبیعیدیر. بو ناراحاتلیقلار عهده‌سیندن گلمه‌یه باشلایاندا اؤزونوزه خاطیرلایین (مئهریبانلیقلا) منفی شئیلر حاقیندا دوشونمه‌یه چوخ واخت صرف ائتمیینیز حیات‌دا یاخشی شئیلردن حظ آلماغینیزا مانع اولا بیلر.
حادثه‌لردن ناراحات اولماغا باشلایاندا اؤزونوزدن سوروشون: "حادثه‌نی شرحینیز دوغرودورمو؟" اگر (دوروست) جاوابینیز یوخسا، انئرژینیزی ایندیکی مقاما یؤنلتمه‌یه چالیشین.
قورخدوغونوز شئی حاقیندا دانیشماق همیشه آسان دئییل، لاکین بعضا بو قورخولاری ایفاده ائتمک اونلارین داها آز قورخماسینا کؤمک ائده بیلر.
ناراحاتلیغینیز باره‌ده یاخینلارینیزی معلوماتلاندیرماق دا فایدالی اولا بیلر، خصوصاً ده سیمپتوملارینیزلا تجرید اولونموش حیس ائدیرسینیزسه. دوستلار و عائله گزینتییه چیخماق و یا بیرلیک‌ده یئمک بیشیرمک کیمی مثبت دقتی یاییندیران شئیلری دینله‌مکله و تامین ائتمکله دستک اولا بیلرلر.
پئشکار پسیخولوقدان کؤمک ایستیین، پئشکار یاردیم آلماغا دیر. ناراحاتلیق چوخ یایقیندیر و اینسانلارین چوخو اونونلا راحت یاشاماق اوچون علاوه دسته‌یه احتیاج دویور.
3-جو سوال- پسیخولوگییادا گوجلو اولماق ایفاده‌سی نلری اؤزونده جمع ائدیر؟
-پسیخولوژی و ائموسیونال گوجلولوک حیات‌دا بیزه بونلاری وئریر:
حیاتین بیزه یاراتدیغی پروبلئملری ایداره ائده بیلمدیک‌ده حیات چوخ خاوتیک اولا بیلر؛ اونا گؤره ده بو پروبلئملرله ایناملا قارشیلاشماق داها یاخشیدیر.
هر کس پسیخی و فیزیکی جهت‌دن داها گوجلو اولا بیلر. سیز ساده‌جه اؤز اینامینیزی و محکملیینیزی آرتیرماق اوزرینده ایشله‌مه‌لی و چتین آنلاردا حیسلرینیزی ایفاده ائتمیی اؤیرنملیسینیز. بو دییشیک‌لیکلر بیر گئجه‌ده باش وئرمه‌یه‌جک، لاکین سیز تئزلیکله اوغورسوزلوقلارینیزلا نئجه داوراندیغینیزدا فرق گؤرجکسینیز.
گوجلو پسیخایا صاحب اولماغین و گوجلو اینسان اولماغین یوللاری
گوجلو شخصیته مالیک اینسانلار اونلاری دیگر اینسانلاردان فرقلندیره‌ن و حیات‌دا اوغور قازاندیران غیری-عادی داورانیش خصوصیتلرینه مالیکدیرلر. بو اینسانلار حیات‌دا اوغور قازانماق اوچون دویغولارینی، دوشونجه‌لرینی و داورانیشلارینی ایداره ائدیرلر. اگر سیز ده عقلی جهت‌دن گوجلو اینسان اولماق ایستییرسینیزسه بونلاری ائدین:
واختینیزی بوشا کئچیرمیین.
گوجلو معنویاتا مالیک اینسانلار بیلیرلر کی، حیات همیشه اؤز یولو ایله گئتمیر، اونا گؤره ده اونلار هئچ واخت الوئریشسیز شرایطه و یا باشقالارینین اونلارا موناسیبتینه گؤره پئشمان اولماقلا واختلارینی ایتیرمیرلر و هر زامان بوتون حرکتلرینه گؤره مسولیت داشیییرلار.
موفقیتلی اینسانلار ماکسیموم باجاریقلاریندان ایستیفاده ائدیر و اوغورسوزلوقلارینی گله‌جک‌ده اوغور قازانمالارینا کؤمک ائتمک اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بو اینسانلار ایشه باشلامازدان اول یاس آیه سینی اوخومور و منفی دوشونجه‌لری اؤزلریندن اوزاق توتمور، عکسینه، اوغور قازانماق اوچون اللریندن گلنی ائدیر و اوغور قازانماق اوچون همیشه مثبت فیکیرلره صاحب اولورلار.
پوزیتیو دوشونجه پسیخولوگییادا گوجلو اولماغین آچاریدیر.
گوجلو روح‌لو اینسانلار همیشه باشقالارینین اونلاری ایداره ائتمه‌سینه ایمکان وئرمیر و باشقالاری طرفیندن ایداره اولونمور. دویغولارینی ایداره ائدیر و حیسلرینه نئجه رئاکسییا وئرجیینی بیلیرلر.
منفی اینسانلاردان اوزاق دورومانین یولو گوجلو پسیخولوگیادان کئچیر.
بو اینسانلار اونلارا دئپرئسسییا گتیره‌نلرله علاقه‌نی آزالدیر و اونلاری کدرلی، غضب‌لی و یا اعتبارسیز حیس ائتدیره‌ن زهرلی اونسیت‌دن قاچیرلار. دایم تنقیدی فیکیرده اولان و پوزیتیو و نیکبین اونسیت قوران اینسانلارلا علاقه ساخلاماغی خوشلایانلارلا تماس‌دان قاچیرلار.
گوجلو روح‌لو اینسانلار گوجلودور، دییشیک‌لیک‌دن قورخمور و چئویکدیرلر، بونا گؤره ده مثبت دییشیک‌لیکلری آلقیشلاییر و ایستعدادلارینی اونلارا اویغونلاشدیریرلار.
صحبت اینسانلارین عقلی جهت‌دن گوجلو و یا ضعیف اولماسیندان گئتمیر، چونکی هامیمیزین بیر قدر عقلی گوجو وار. بونونلا بئله، تکمیللشدیرمه اوچون همیشه یئر وار. ذهنی گوجو اینکیشاف ائتدیرمک، منفی شرطلره باخمایاراق، ائموسییالاری ایداره ائتمک و دوشونجه‌لری و داورانیشلاری مثبت شکیلده ایداره ائتمک قابیلیتینی تکمیللشدیرمک دئمکدیر. محض بو ذهنی گوج سایه‌سینده بیز مثبت دوشونجه طرزیمیزی قورویوب ساخلایا بیلیریک و چتینلیک‌دن و طلبلردن آسیلی اولمایاراق ایسته‌نیلن وضعیتین اوستونه قالخا بیلیریک. ذهنی جهت‌دن گوجلو اولماق ائموسییالارینیزی یاخشی باشا دوشمک، تضییق آلتیندا یاخشی چیخیش ائده بیلمک و قارشیلاشدیغینیز پروبلئملرله ائففئکتیو شکیلده مشغول اولماق دئمکدیر.
بعضی اینسانلاردا فیزیکی گوج دیگرلرینه نیسبتا داها آسان اینکیشاف ائتدیی کیمی، ذهنی گوج ده بعضی اینسانلارا داها طبیعی گلیر. بونلار آراسیندا ذهنی گوجونوزو اینکیشاف ائتدیرمک اوچون بیر نئچه عامل حلل ائدیجی رول اویناییر، او جمله‌دن:
گئنلر (ژن) احوال پوزغونلوغو کیمی پسیخی پروبلئملرده رول اویناییر.
بعضی اینسانلارین شخصیت خصوصیتلری اونلارا داها طبیعی، رئالیست دوشونمه‌یه و داها مثبت داورانماغا کؤمک ائدیر.
حیات تجروبه‌لرینیز اؤزونوز، باشقالاری و بوتؤولوک‌ده دونیا حاقیندا نئجه دوشوندویونوزه تأثیر ائدیر. طبیعی کی، بو عامللردن بعضیلرینی دییشه بیلمزسینیز. اوشاقلیغینیزین پیس و آجی خاطره‌لرینی سیله بیلمزسینیز. اگر گئنئتیک اولاراق استرسه مئیللیسینیزسه، هله ده ائده بیلجیینیز هئچ بیر شئی یوخدور. اما بو او دئمک دئییل کی، ذهنی گوجونوزو آرتیرا بیلمیجکسینیز. سیز واخت، انرژی و تجروبه قویماقلا ذهنی گوجونوزو آرتیرا بیلرسینیز.
حیات یاخشی گئدیرسه، چوخ واخت عقلی جهت‌دن گوجلو حیس ائتمک آساندیر؛ اما ایشین ایتیریلمه‌سی، طبیعی فلاکتلر، یاخین آدامین خسته‌لیگی و یا اؤلومو کیمی پروبلئملر یاراندیقدا، بعضا چتینلیکلره دؤزمک قاچیلماز اولور. عقلی جهت‌دن گوجلو اولاندا حیاتین چتینلیکلرینین عهده‌سیندن گلمه‌یه داها یاخشی حاضیرلاشیرسان.
ذهنی گوجون آرتیریلماسینین فایدالارینا آشاغیداکیلار داخیلدیر:
ذهنی گوج (گوجلو پسیخولوگییا) تکجه بحرانلارلا قارشیلاشدیقدا دئییل، گونده‌لیک حیات‌دا دا فایدالیدیر. استرس سوییه‌نیزی آزالتماق اوچون پروبلئملری داها ائففئکتیو و ائففئکتیو شکیلده حل ائده بیلرسینیز. شدتلی استرس و ناراحاتلیغین سببلری حاقیندا اؤیره‌نمک اوچون ذهنی گوجونوز آرتدیقجا اوزونه اینامینیز دا آرتاجاق و دیرلرینیزه اویغون داوراناجاقسینیز. بو حرکت روحونوزا راحتلیق گتیره‌جک و حیاتینیزدا حقیقتا واجیب اولانی درک ائتمه‌یه کؤمک ائد‌جک.
مقصدینیز نه اولورسا اولسون، ایستر داها یاخشی والیدئین اولماق، ایستر ایش محصولدارلیغینی آرتیرماق، ایسترسه ده ایدمان ساحه‌سینده داها یاخشی پئرفورمانس گؤسترمک اولسون، بیلملیسینیز کی، ذهنی گوجونوزو آرتیراراق تام ذهنی و فیزیکی پوتئنسیالینیزا چاتماغینیزا کؤمک ائد‌جک.
پسیخولوژی قابیلیتی یوکسک اولان اینسانلار حیاتین چتینلیکلری قارشیسیندا هانسی خصوصیتلره مالیکدیرلر؟ بس اونلارین حیاتین بحرانلاری قارشیسیندا داغیلماسینا هانسی عامللر مانع اولور؟ گوجو و ضعیف‌لیگی اینسانین زده‌سینین درجه‌سینی معین ائده بیلن شخصیتین ان معیین ائدیجی کومپونئنتلریندن بیری محکم‌لیک آدلانان عاملدیر.
دؤزوملولوک سوییه‌سی یوکسک اولان اینسانلار اونلاری بحراندان قورویان ۷ خصوصیته مالیک‌دیر.
- گئرچک‌لیگی اولدوغو کیمی قبول ائتمک و حکایه‌نی اینکار ائتمک‌دن و یا تحریف ائتمک‌دن چکینمک.
بو اینسانلار بیر پروبلئمله قارشیلاشدیقدا قاچماق عوضینه، کؤمک آلماق و اونو حل ائتمکله ذهنی یوکلرینی آزالتماغا چالیشیر و حیات‌دا گله‌جک چتینلیکلره داها یاخشی حاضیرلاشیرلار.
- قرار و سئچیملرینیزین نتیجه‌لرینی قبول ائتمک
قوربان رولونا دوشمک و اؤز قرارلارینا و حرکتلرینه گؤره باشقالارینی گوناهلاندیرماق عوضینه، داورانیشلارینا و قرارلارینا گؤره مسولیت داشیییرلار و شفقتله تضمینات آختاریرلار.
- اؤزونو ایزله‌مک باجاریغی (یوکسک اوزونه نظارت)
گوجلو اینسانلار کریتیک وضعیتلرده اؤزلرینه نظارت یوکسک ائدیر و داورانیشلارینی، دوشونجه‌لرینی و دویغولارینی بیلیرلر. ایستکلرینی وضعیته اساساً تنظیملییرلر و داورانیشلارینین هم اؤزلرینین، هم ده باشقالارینین حیاتینا هانسی تأثیرلری اولا بیلجیینی بیلیرلر.
- اؤزونو اصلاح ائتمک گوجونه صاحب اولماق
باشقالارینی دوزلتمه‌یه چالیشماق عوضینه، وضعیتلرله قارشیلاشدیقدا و اونلارا جاواب وئررکن داورانیشلارینی مثبت نتیجه‌لر وئره‌جک شکیلده تنظیمله‌مه‌یه چالیشیرلار. یعنی، اونلار بحرانلاردان اؤیره‌نمه‌یه مشق ائدیر و چتین وضعیتلرده اؤز اینانج و داورانیشلارینی دوزلتمه‌یه چالیشیرلار.
- کئچمیشین اوزرینده دایانماق عوضینه اونا معنا وئرمک
آجی کئچمیشده یاشاماق عوضینه، آغریلارینی و تجروبه‌لرینی آنلامیرلار. و اؤزلریندن آسیلی اولمایان مسئله‌لره جاواب اولاراق معنا یاراتما اصولوندان ایستیفاده ائدیرلر. منفی ائموسییالارلا مشغول اولماق عوضینه، بحرانلاردا اومیدوئریجی معنا تاپماغا چالیشیرلار.
- دویغولارا توخونماق و مؤوضولارا منطیقله دقت یئتیرمک
بو قروپ اینسانلار دویغولارا حددن آرتیق قاریشماق، اونلارا توخونماق و حادثه‌نین قیسا مدتلی هیجانینی یاشاماق عوضینه، داها چوخ منطیقی عقللرینه گوونیر و پروبلئمین کؤک سببینی تاپماقدان علاوه، پروبلئمین حلینه کؤمک ائتمک اوچون حادثه‌نی موختلیف راکورسلاردان اعمال ائتمه‌یه چالیشیرلار.
- کئچمیش حادثه‌لری دفن ائتمک عوضینه، حادثه‌لرین سببینی معین ائتمه‌یه چالیشیرلار.
اونلار جاری داورانیشلارینا تأثیر ائتمیش و بحرانین داوام ائتمه‌سینه ایمکان وئرمه‌یه‌ن کئچمیش ائموسیونال سارسینتیلاری معین ائدیر و حل ائدیرلر. آرتیرماق و غضب داغی یاراتماق.
4-جو سوال-کونفوریزم و اونون فسادلاری حاقیندا ایزلییجیلریمیزه معلومات وئرمه‌نیزی ریجا ائدیریک.
-کونفورمیزم کونکرئت پرینسیپلره و اینانجلارا گووه‌نمک‌دنسه، باشقالارینا و قروپا اویغون گلن و اویغونلاشان رئاللیغا، سیاسته، داورانیشا و یا دوشونجه‌یه ایستیناد ائدیر. بو دوشونجه سوسیال اویغونلوق آدی آلتیندا ایسته‌نیلن آلداتما و ایکیلی ایستاندارتلارا حاق قازاندیرا بیلر.
«ایزدیحاملا گئتمک»، «کولک ایستیقامتینده حرکت ائتمک»، «چؤریی دیزینین اوستونده اولماق»، «اویغونلاشماق اوچون چالیشماق»، « بوقلمون صیفت» و س. کونفورمیست اؤز قابینا اویغون گلن و ایلکین اولاراق معین بیر فورمایا مالیک اولمایان مایع مادده کیمیدیر. کونفورمیست، بیر سؤزله، کولک اسینتیسی کیمیدیر.
اویغونلوق دئمکدیر و کونفورمیست اؤز مقصدینه چاتماق اوچون خالق طرفیندن قبول ائدیلن بیر شکیلده داورانان شخص‌دیر. اصل ماهیتینی و نیتینی اوزه چیخارماقدان
قاچیر. کونفورمیست، بوقلمون کیمی اطراف موحیطه قاریشیر.
سوسیال جهتلری و احتیاجلاری نظره آلاراق، بو مسئله‌یه داها یاخیندان باخماق و نتیجه‌لری ایجتیمایته پایلاشماق چوخ یاخشی اولار.
اولا بیلسین کی، کونفورمیزمین موختلیف علملرده و یا سیاسی علملرده ایسپئسیفیک نظریه‌سی اولان و اؤزونمخصوص نظریه‌سی اولان بیر مکتب اولدوغونو سؤیله‌مک اولماز، لاکین داها چوخ دئمک اولار کی، بو، جمعیت‌ده‌کی اینسان داورانیشینین بیر نؤوو ایله باغلی بیر تئرمیندیر و بو، اینسان وارلیغینین اولیندن جمعیتلرده مؤوجود اولان و قینانیلاسی حساب ائدیلن بیر داورانیشدیر.
اویغونلاشماق ایسته‌مه‌مک سوسیال تجرید ریسکینی داشیییر.
کونفورمیزم، عمومیتله، اطراف موحیطه اویغونلاشماق و یا اویغونلاشماغا چالیشماق دئمکدیر و بونون اؤزلویونده پیس معناسی یوخدور. پسیخولوگییا، سوسیولوگییا و دیگر علملرده بو سؤز و تئرمین مؤوجوددور و بو، یاشاماق اوچون ضروری اولان طبیعی داورانیشدیر. لاکین پولیتولوگییادا اونون اوچون باشقا بیر معنا دا تصووور ائدیلمیشدیر کی، بو دا ان اویغون معنا دئییل. کونکرئت اولاراق، سیاسی تئرمین و سیاسی، سوسیال و پسیخولوژی داورانیش مودئلی کیمی کونفورمیست فردلری نظردن کئچیرمک اولار. عمومیتله، بو داورانیش تئندئنسییاسی همین شخصلرین جمعیت‌ده‌کی سوسیال و فونکسیونال اینسان شخصیتینین سوسیال فراست سوییه‌سینین آشاغی اولماسی و آشاغیلیق سوییه‌سی حساب اولونا بیلر. چونکی فرد بو کاتئقورییایا دوشنده، او، شعورلو و یا شعورسوز اولاراق مؤوجود وضعیته و اطراف‌داکی مسئله‌لره، جمعیتین ترققیسینه و گله‌جه‌یه، حتی اؤز اوستونلویونه قارشی سوسیال مسولیتی و سوسیال کیم‌لیگی اولمایان بیر فرددیر. فردلرین بو تیپ حیات طرزی اوچون موختلیف عامللر، او جمله‌دن قورخو، شخصی ماراقلار و راحتلیق تصووور ائدیلمیشدیر.
نهایت، بو شخصلری سیاسی و سوسیال زلیلر و یا پارازیتلر حساب ائتمک اولار، چونکی اونلارین جمعیتین فعالیتینه و پروسئسینه هئچ بیر ایراده‌سی و یا موداخیله‌سی یوخدور و اونلار یالنیز دیگر گوجلو قروپلارین و ایجمالارین اوزرینه مینیرلر. نورمال حیاتلارینی یاشاماق اوچون.
بو کونفورمیستلر بونو کؤنوللو اولاراق ائتدیک‌ده جمعیت اوچون داها منفی فونکسییایا مالیکدیرلر و بو حالدا اونلار فورصت‌چی آدلانان باشقا بیر تئرمینله، یارانان فورصتلردن یارارلانا بیلمک اوچون اؤزلرینی اوستون اطرافا اویغونلاشدیران اینسانلارلا بیرلشیرلر.
کونفورمیست هم ایسیم، هم ده صیفت کیمی ایشلنیر و قروپا عملی و ظاهری اویغونلوق معناسینی وئریر.
کونفورمیزم، همیاشید قروپون دیکته‌لرینه و یا کونوئنسییالارینا تابع اولماق و یا نظارت اورقانی طرفیندن قویولان نورمالارا رعایت ائتمک له ینه معین ائدیلمیش حرکتلرین و یا اینانجلارین دایاندیریلماسینی تصویر ائتمک اوچون ایستیفاده اولونان بیر تئرمیندیر.
اویغونلوغون بیر تظاهرو، داها چوخ گوجه مالیک اولان اینسانلارلا "یاخینلاشماق" حرکتینده اؤزونو گؤستریر. اونلار فردلرین و کیچیک قروپلارین اطرافلارینا قاریشاراق و غیری-عادی هئچ نه ائتمه‌مکله ان یاخشیسینی ائتدیکلرینه اینانیرلار و بو تعریفه گؤره، کونفورمیست دونیایا قارشی کونفورمیست باخیشی و داورانیشی اولان بیری دئمکدیر.
اویغونلوق داها گئنیش شکیلده ایستیفاده اولونان کونفورمیستله علاقه‌لی بیر تئرمیندیر و اطرافا آچیق-آشکار اویغونلوق دئمکدیر. اینسانلار تئز-تئز اؤز موستقیل و شخصی ایستک و فیکیرلرینی یئرینه یئتیرمک‌دنسه، جمعیته اویغونلاشماغی سئچیرلر، چونکی باشقالارینین آرتیق توتدوغو یوللا گئتمک چوخ واخت یئنی یول تاپماقدان داها آساندیر. بو اویغونلاشما مئیلی کیچیک قروپلاردا و یا بوتؤولوک‌ده جمعیت‌ده باش وئریر و اینجه شعورسوز تاثیرلردن (مقبول احوال-روحیه) و یا بیرباشا، آچیق سوسیال تضییقدن یارانا بیلر. اویغونلاشما باشقالارینین ایشتیراکی ایله و یا اینسان تک اولدوقدا باش وئره بیلر؛ مثلاً، اینسانلار یئمک یئیرکن و یا تئلئویزورا باخارکن، حتی تک اولسالار بئله، سوسیال نورمالارا رعایت ائتمه‌یه مئیللیدیرلر.
بو باغلیلیق و اویغونلوق عادتا اوخشار یاشدا، مدنیت‌ده، دینده و یا تحصیل ایستاتوسوندا اولان قروپ‌دا باش وئریر و بو قروپا قروپ دوشونجه‌سی دئییلیر؛ اؤزونو آلداتما، راضیلیغین مجبوری قورولماسی و دیگر حرکتلرین رئال قیمتلندیریلمه‌سینه محل قویمایان قروپ دیرلرینه و اخلاقینا اویغونلوق ایله خاراکتئریزه اولونان دوشونجه طرزی.
اویغونلوق یاخشی و یا پیس حساب ائدیله بیلر. منتظم اولاراق تصدیقلنمیش یولون کناریندا سورمک اویغونلوغو فایدالی حساب ائده بیلر. مووافیق اطراف موحیط تأثیرینه اویغون اولاراق، ائرکن اوشاقلیق ایللرینده اویغونلوق فردین اؤیره‌نمه‌سینه و بونا گؤره ده جمعیت‌ده "دوزگون" قارشیلیقلی علاقه و بؤیومه اوچون لازیم اولان اویغون داورانیشلاری منیم‌سه‌مه‌سینه ایمکان وئریر. اویغونلوق سوسیال نورمالارین فورمالاشماسینا و قورونوب ساخلانماسینا تأثیر گؤستریر و یازیلمامیش قایدالارا ضد اولان داورانیشلاری آرادان قالدیرماقلا جمعیتین روان و پروقنوزلاشدیریلا بیلن فعالیت گؤسترمه‌سینه کؤمک ائدیر.
اویغونلوق قروپ فئنومئنی اولدوغوندان، قروپون اؤلچوسو، کونسئنسوس، بیرلیک، ایستاتوس، اوولکی عهده‌لیک و اجتماعی رای کیمی عامللر فردین اویغونلوق سوییه‌سینی معین ائتمه‌یه کؤمک ائدیر.
دئدییمیز کیمی، کونفورمیست اؤزلویونده پیس اینسان دئییل و یا هئچ بیر سهو ائتمیر. اما بو اینسان هر هانسی بیر وضعیته اویغونلاشدیقدا، حتی او شرطلر پیس و یا غیری-اینسانی اولسا بئله، دئیه بیلریک کی، او آدام کونفورمیست‌دیر؛ دئمه‌لی، ایستر تحصیلده، ایستر سیاست‌ده، ایستر جمعیت‌ده، ایسترسه ده اطرافینداکی موحیط‌ده پیس شرایطه قارشی هئچ بیر عکس باخیشی اولمایان اینسانین کونفورمیست اولدوغونو دئیه بیلریک.
ایستر عقیده، ایستر دینی، ایستر دونیوی حاکمیت، ایستر دیکتاتورا، ایستر اولیقارخییا، ایسترسه ده معلم‌لیک باخیمیندان هئچ بیر فیکری اولمایان، اوندان نه ایسته‌سه‌لر، سورغو-سوالسیز یئرینه یئتیره‌ن بیر اینساندیر. وضعیتی باشا دوشمک و یا یاخشیلاشدیرماق اوچون ذرره قدر سعی گؤسترمیر. اونون یئگانه قایغیسی ایشینده بؤیومک و نورمال یاشایا بیلمک‌دیر. بوندان داها پیسی، او، یاخشی و نورمال بیر حیات سوره بیلمه‌سی اوچون شعورلو شکیلده گوجلو، دومینانت و گوجلو طرفه اویغونلاشماغا چالیشان کونفورمیست بیر فورصت‌چیدیر. او، همیشه شخصی ماراقلارینی تامین ائدن طرف‌ده اولور و وضعیت دییشن کیمی یئنی شرایطه اویغونلاشیر.
بو اینسانلار اوچون اؤز ریفاهیندان باشقا هئچ نه اؤنملی دئییل. اونلار اوچون نه آزادلیق، نه عدالت، نه اینسانلیق، هئچ نه اؤنملی دئییل و بوتون شرایط‌ده یالنیز اؤز ماراقلاری تامین ائدیلمه‌لیدیر.
اویغونلوق: بو عادتا قروپ‌دا باش وئریر و شخص اؤز شخصی اینانجلارینی قورویوب ساخلایا بیلر، لاکین ناراحاتلیق و رد ائدیلمه و یا جزا قورخوسو سببیندن قروپلا راضیلاشا بیلر. ایدئنتیفیکاسییا: بیر اینسانین باشقا بیر شخص و یا قروپلا اویغون و معین ائدیجی موناسیبت قورماق ایستدیکلری اوچون حؤرمتلی، بؤیوک و واجیب حساب ائتدیی بیر شخص و یا قروپلا عینیلشدیرمه‌سی.
داخیلیلشدیرمه: بو، اینسانین قروپ‌دا اولوب-اولماماسیندان آسیلی اولمایاراق اینانج و داورانیشلاری قبول ائتمک دئمکدیر. فرد ایندوکسییا ائدیلمیش داورانیشی بینیر، چونکی بو، اونلارین دیر سیستئمینه اویغوندور.
اینقراتاسییالی موناسیبت: بو، اینسان دیگر اینسانلاری تصوراتلاندیرماق و یا اونلاری قبول ائتمک اوچون اویغونلاشدیقدا باش وئریر. "اویغونلوق" اویغونلوغوندان فرقلی اولاراق، بو تیپ اویغونلوق رد ائدیلمه تهلوکه‌سی دئییل، سوسیال موکافاتلارا احتیاجلا موتیواسییا اولونور، یعنی قروپ تضییقی اویغونلاشما و اویغونلاشما قرارینی ایداره ائتمیر.
کونفورمیزم (اویغونلوق ) شخصی مقصد و فایدالارا نایل اولماق اوچون رسمی تبلیغاتا اویغون گلن داورانیش نؤوونه ده عاییددیر. کونفورمیست و یا اوپپورتونیست، دییشن شرطلره اویغون اولاراق ایستیقامتی دییشدیرمیی نظرده توتور، هم ده شخصی منفت اوچون. همیشه آنین گوجونه مئیل ائدن و پرینسیپلره عمل ائتمه‌ین و یا پرینسیپلرینی فدا ائد‌نلره کولک پارتییاسینین عضولری دئییلیر.
کونفورمیزم ایندی جمعیتلری تهدید ائدن معنوی فلاکت و فلاکتین تام تصویریدیر.
بو، معاصر جمعیت‌ده یئنی بیر حکایه‌دیر، بورادا اینسانلار اورک یانماسی و دویغوسوزلوقدان اذیت چکیرلر و اونلارین سئوگیسینین درینلیگی شخصی ماراقلاردان او یانا کئچمیر. بو جمعیت سئوگیدن محروم، دستک، کؤمک کیمی آنلاییشلارین معین ائدیلمدیی، اؤزونو گؤسترمک، اؤزونو ایفاده ائتمک نامینه هر گون هانسیسا کونجدن یالنیز ساختا کامپانییا، اعتراض بایراقلارینین قالدیریلدیغی دونیایا چئوریلیر.
کونفورمیستلر دونیاسی ائله بیر دونیادیر کی، اینسانین یاشاماسی اوچون اساس احتیاجلاری ایستاتوس، پول و داها یاخشی حیات اوچون آزادلیق ایستیی و سوسوزلوغو کیمی شئیلره چئوریلیب، مثلاً، داها یاخشی ائوه صاحب اولماق، داها یاخشی اونسیت، دبدبه، سوسیال شبکه‌لر، سئلفی چک‌دیرمک و اؤزونو اؤنملندیرمک. گوجلو کوللئکتیو تفککور «اعتبار و ایشتیراک» ائلئمئنتلرینه اساسلانیر. اجتماعی ساحه‌ده مؤوجود اولماق و سوسیال پروبلئملرین حلی ایستیقامتینده آددیملار آتماق اوچون علاقه‌لر یاراتماق اوچون اورتاق ماراقلارلا یاناشی، فردلرین «اؤز ایچینده‌کی صینیف‌دن» «اؤزو اوچون صینفه» چئوریلمه‌سی، اوزونه اییلن اینساندان جمعیته آچیق بیر اینسانا چئوریلمه‌سی اوچون بیر-بیرینه گووه‌نمه‌سی لازیم‌دیر.
اینسانلارا وضعیتلری و پروبلئملری حاقیندا بیر-بیری ایله دانیشماغا، فرقینه واراراق تنهالیغین باراماسیندان
چیخماغا، مؤوجود وضعیتی دییشمک و آرزو اولونان وضعیته نایل اولماق اوچون بیرلیک‌ده ایشله‌مه‌یه ایمکان وئره‌ن و تامین ائدن شئی گووه‌ن ائلئمئنتیدیر.
لاکین اعتیماد پوزولدوقدا موناسیبتلر پوزولور و جمعیت فردی شخصی ماراقلارا و کونفورمیزمه دوغرو گئری چکیلیر.
اینضیباطی و اقتصادی کورروپسییا (رشوت) اقتصادی ضرردن داها چوخ سوسیال کاپیتالین ان مهم ائلئمئنتی اولان اینامی محو ائدیر؛ منفی فردیت‌چیلیگی و کونفورمیزمی آشیلاییر، اینسانی یالنیز اؤز منفتینی دوشونن، حقوق و اخلاقی مسخره‌یه قویان «طبیعتین هوببی وضعیتینده» اینسانا چئویریر.
کونفورمیست تفککور اؤزوندن و اؤز منافعییندن باشقا هئچ کیمی دوشونمور و باشقالارینی دا اؤزو ایله بیرلیک‌ده کوللئکتیو یاخشیلیغین مقصدلرینه چاتماق اوچون دئییل، شخصی ماراقلارا چاتماق اوچون گتیریر.
-ماراقلی، اوخوجولاریمیز اوچون حدسیز فایدالی اولاجاق فیکیرلرینیز اوچون سیزه میننتدارلیق بیلدیریریرک.
من ده تریبونا وئردیینیز اوچون سیزلره میننتدارلیق بیلدیریرم.
https://www.edebiyyatveincesenet.az/az/edebiyyat/item/21613-psikholog-vae-sheir-sheir-dunyaya-yeni-zhoezlae-bakhmagha-vadar-edae-bilaer
قایناق : ادبیات و اینجه صنعت پورتالی
۲۴.۰۴.۲۰